و نيّت در وقت دادن زكات و امثال آن لازم است يا نه؟ و نيّت را صاحب مال بايد بكند، يا آن كس كه تسليم فقير مىكند؟ جواب را مشروحا قلمى فرمائيد؟

جواب:

حساب نمىتواند كرد؛ نه از زكات و نه از غير آن، مگر آنكه آن جنس موجود باشد؛ و از فقير واپس گيرد، و بعد از آن تعيين زكات يا غير آن نموده و به نيّت آن به او بدهد، و اگر تمام آن را يا بعض آن را فقير تلف نموده؛ حرام نكرده است، و معطى نيز مستحقّ مطالبۀ عوض از او نيست، و آنچه را به عوض مال خود از او بگيرد حرام است و مال او نمىشود، زيرا كه: او فقير را مسلّط نموده است بر اتلاف آن مال بىشرط عوض، و آن فقير غاصب نبوده و به عنوان قرض نگرفته، بلكه مانند ضيافت آن مال را خورده، هرچند ضرور نيست كه به فقير اظهار كنند كه آنچه به او مىدهند زكات يا خمس است- مثلا-، لكن واجب است كه در حين دادن؛ دهنده در دل خود نيّت كند كه اين زكات است- مثلا- كه آن را مىدهد قربتا إلى اللّه، يعنى: براى اطاعت و رضاى خدا، و خواه دهنده صاحب مال باشد يا وكيل او، هرچند غلام يا ملازم او يا امام يا مجتهد يا نائب او باشد، و هرگاه دهنده بدون نيّت دهد صحيح نيست هرچند كه صاحب مال نيّت كرده باشد.

و احتياط آن است كه: صاحب مال در وقت دادن به وكيل خود نيّت كند و بعد از آن وكيل نيّت كند در وقت دادن به فقير بلا خلاف [1]، يا به وكيل فقير بنابر قولى [2] قوى كه دادن به وكيل فقير مجزى است [3]. و بنابراين فروختن زكات- مثلا- قبل از قبض او يا وكيل او- چنانكه بعضى از عوام مىكنند- غلط

[1] تذكرة الفقهاء: 1/ 243.

[2] ه، ج: قول.

[3] مبسوط شيخ طوسى: 2/ 361، تنقيح الرائع: 2/ 186.