تفرقه: اشارت است به وجود مباينت و اثبات عبوديّت و ربوبيّت و فرق حقّ از خلق [3].
توحيد را مراتبى است، اوّل: توحيد ايمانى، دويم: علمى، سيّم: حالى، چهارم: الهى [4].
جمع: عبارت است از رفع مباينت و اسقاط اضافات و افراد شهود حقّ سبحانه، هر كه در اطاعت به كسب خود نگرد در مقام تفرقه بود و هر كه به فضل حقّ نگرد در مقام جمع باشد [5]، و چون از خود و از اعمال خود بالكليّه فانى
[1] مصباح الهدايه و مفتاح الكفايه: 115، نفحات الانس: 9.
[2] مصباح الهدايه و مفتاح الكفايه: 114، نفحات الانس: 8 و 9.