سؤال ثج [503]:

زيد عبده ولد جاريته زوجها اخته عمّها داره سقفها خشبة ساج، چه تركيب است؟

جواب:

زيد مبتدا و جميع ما بعدش خبر است، و همچنين عبده مبتداى ثانى است و تمام ما بعدش خبر اوست، و همچنين تا آخر كه مجموع ده مبتدا و ده خبر مىشود، و هر ضميرى كه در جملۀ لاحق است راجع به مبتداى سابق است، چنانكه مقتضاى اخبار به جمله است، و معنى آن اين است كه: زيد چوب سقف خانۀ عمّ خواهر شوهر كنيز پسر بندۀ او؛ ساج است.

سؤال ثد [504]:

شاه رسيد- عربى- چه تركيب است؟

جواب:

شايد لغز باشد و «شاة» كه در لغت عرب به معنى گوسفند است منادى باشد به حذف حرف ندا، و «ر» امر باشد از «ترى» و «سيد» به معنى گرگ باشد [1]، و شايد وقف در «سيد» بر سكون بنابر لغت ربيعه باشد چنانكه در شعر ابن مالك است:

و وضعوا لبعض الأجناس علم * * * [كعلم الاشخاص لفظا و هو عم [2]

]

و بعضى از فضلاء رساله نوشتهاند در ضبط اسامى و كناى گرگ، از كلام فاضل لغوى حسن بن محمد بن حسن صنعانى قرشى عدوى عمرى حنفى- كه مشهور است به صنعانى- اسامى آن را به يك صد و يازده [3] رسانيده و كنا را به هيجده، و اين از جملۀ وسعت لغت عرب است كه خير اللغات است.

سؤال ثه [505]:

محمّد بن جرير طبرى كه در كتب از او نقل مىكنند كيست؟

جواب:

آن دو نفر است، يكى محمد بن جرير بن غالب طبرى است كه

[1] تاج العروس: 8/ 230.

[2] بهجة المرضية (سيوطى): 57.

[3] ب: پانزده.