به عبادت آن [فرا] خواند حق تعالى يارى نكرد هارون را بر سامرى از براى آنكه مىخواست كه در هر صورتى پرستيده شود [1]، حق تعالى نصارى را تكفير ننمود به سبب آنكه به الوهيّت عيسى قائل شدند، بلكه به سبب آنكه خدا را منحصر در عيسى (عليه السلام) دانستند چنانكه فرمود: لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قٰالُوا إِنَّ اللّٰهَ هُوَ الْمَسِيحُ* [2].

و خود را خاتم الاولياء دانسته [3] و گفته كه: ختم ولايت به او شده و پيغمبران نزد او حاضر شدند به جهت تهنيت و مبارك بادى ختم ولايت او.

و نيز گفته كه: جميع انبياء اقتباس علم مىكنند از مشكات خاتم الانبياء و جميع اولياء اقتباس علم مىنمايند از مشكات خاتم اولياء [4].

و گفته كه: خاتم اولياء افضل است از خاتم انبياء در ولايت، چنانكه خاتم انبياء افضل است از ساير انبياء در رسالت [5].

و نيز گفته كه: اهل آتش در دوزخ تنعّم مىكنند و به آتش راحت مىيابند و لذّت مىبرند، و عذاب كفّار منقطع خواهد شد، و عذاب مشتق است از عذب به معنى شيرينى [6].

و قيصرى در «شرح فصوص» در اين مقام به جهت تمثيل گفته كه: لذّت اهل آتش از آتش و تنفّرشان از نعيم بهشت چنان است كه جعل از بوى قاذورات

[1] شرح فصوص الحكم پارسا: 458 (نقل به معنى). لازم به يادآورى است كه: اين مطلب را در «فتوحات مكيّه» نيافتيم.

[2] مائده (5): 17، شرح فصوص الحكم پارسا: 325 (با اندكى اختلاف).

[3] شرح فصوص الحكم پارسا: 84.

[4] شرح فصوص الحكم پارسا: 75.

[5] شرح فصوص الحكم قيصرى: 112.

[6] شرح فصوص الحكم قيصرى: 212 و 213.