اقرار كنند كه تعلّق گرفته و در دادن كوتاهى كنند اوّلا بايد آنها را موعظه و نصيحت نمود و از خدا ترسانيد [1] و هرگاه سودى نبخشد مىتوانند كه جبرا از آنها بگيرند، بلكه از بابت امر به معروف- هرگاه شرايطش متحقّق باشد- واجب مىشود كه بگيرند و به مستحق رسانند [2]، و در حين دادن به مستحقّ نيّت كنند كه از جانب صاحبش از بابت زكات واجبه به مستحقّ مىدهند قربة الى اللّه.

و زكات و خمس و كفّاره و وجه نذرى ... و امثال اينها از صدقات واجبه، هرگاه بدون نيّت به مستحق دهند صحيح نيست، و مستحق زكات و خمس و صدقات واجبه شيعۀ اثنا عشرى است كه اصول دين شيعه را به دليلى بداند كه خاطرش به آن مطمئن شود و به محض تقليد نباشد، و پيغمبر (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) و دوازده امام (عليهم السلام) را به نام و نسب بشناسد و با اينها مجتنب از كبائر و اصرار بر صغائر باشد، بلكه ظاهر الصلاح و حسن الظاهر باشد، و فقير باشد به اين معنى كه مالى يا كسبى نداشته باشد كه به آن مدار خود و عيال خود بدون تعب و تنگى بگذراند.

و جايز است كه مستحق ابن سبيل باشد، يعنى در سفر فقير باشد هرچند كه در ولايت خود غنى باشد، و در اشتراط عدم امكان قرض گرفتن، يا فروختن مالى كه در بلد دارد خلاف است [3] و أقرب عدم اشتراط است در اوّل و در اخير تردّد است.

سؤال تكح [428]:

هرگاه كسى بميرد وارثش منحصر باشد در زنى و مردى، كه خواهر و برادر هم باشند و حصّۀ ارثيّۀ خواهر زياده بر ثمن نباشد چگونه مىشود؟

[1] ه: بترسانند.

[2] الف، ب، ج: دهند.

[3] رياض المسائل: 5/ 165.