صاحب- (عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف)- مختفى و حدود معطّل است، و در حال غيبت بر هر كس واجب است كه خود را به مرتبۀ اجتهاد رساند، يا آنكه مسائل ضروريۀ خود را از مجتهد زنده أخذ نمايد، و عمل نمىتوان كرد به كتب مردگان و فتاوى ايشان به اجماع علماء، خصوصا در حكم و قضاء و افتاء، لكن در اوقات تحصيل مرتبۀ اجتهاد و وصول به خدمت مجتهد به هر قدر از مسائل كه فهميده و خلافاتى كه شنيده، يا در كتب اموات ديده به احتياطات آنها بايد عمل نمايد تا آنكه خدا از براى او فرجى برساند، و حضراتى را كه قلمى فرمودهاند به خاطر ندارم كه به خدمت ايشان رسيده باشم و مرتبۀ ايشان را نمىدانم.

سؤال تكد [424]:

قند اروس [1]، و همچنين شكر و مربّيات ايشان و كاغذ و بكرس [2] و ماهوت ... و امثال آنها كه از اروس و ساير بلاد كفر مىآيد و همچنين طلاطين- يعنى پوست بلغار- كه از آن ولايت مىآيد، يا آنكه از كفّار خريده مىشود چه حكم دارد؟

جواب:

هر چيز به ظاهر شرع انور خواه خشك باشد يا تر پاك است، مگر اعيان نجاسات مانند: بول و غائط و منى و سگ و خوك و كافر ... و امثال اينها، و چيزهاى پاك كه با رطوبت ملاقات كرده باشد به عين نجاست، يا به چيزى كه به سبب ملاقات نجس شده باشد، لكن بايد كه علم به ملاقات به هم رسد و به مجرّد احتمال و توهّم و شكّ و مطلق مظنّه ثابت نمىشود، و در ثبوت آن به شهادت دو عادل كه اقتدا در نماز به آنها جايز باشد خلاف است و أشهر أظهر ثبوت است، و همچنين است قول مالك و متصرّف، و در شهادت يك عادل خلاف است و اشهر اظهر عدم قبول است، و معتبر در شهادت مقبوله آن است كه شهادت دهند كه يقين مىدانيم به حدّى كه قسم مىتوانيم خورد كه همين چيز به

[1] يعنى: كشور روس و روسيه. (فرهنگ معين: 5/ 622).

[2] د، ه: بيكرس: [يعنى: نخ قرقره].