آنها تا به هفت مىرسد، و اللّه العالم.

سؤال ته [405]:

گويند كه جناب آقا سلّمه اللّه تعالى فرموده كه: نماز جمعه و ظهر را هر دو به قصد وجوب بايد كرد، منشأش چيست؟ و حال آنكه از قبيل جمع بين الاختين است؟

جواب:

مبناى فرمودۀ جناب صاحبى- دام ظلّه- آن است كه: نيّت و قصد در جميع امور عبارت است از همان امرى كه داعى و باعث بر فعل مىگردد و فاعل را به كار مىدارد چون در وقت ظهر روز جمعه در زمان غيبت امام (عليه السلام) هر مكلّفى را كه مستجمع شرايط وجوب جمعه باشد- سواى اذن خاص- تكليف يقينى ثابت است به كردن نمازى، و نظر به تعارض ادلّه و اقوال اجلّه با عدم ظهور مرجّح با عدم بلوغ ترجيح به حدّى كه به كردن جمعه، يا ظهر خاطر جمع توان شد معلوم نمىشود كه آن نماز ظهر است، يا جمعه، و هر تكليفى كه به يقين ثابت شود بايد براءة ذمّۀ آن نيز به يقين حاصل گردد، و در صورت مذكوره براءة يقينيّه به هم نمىرسد مگر به كردن ظهر و جمعه هر دو با هم، و معنى وجوب همين است كه بايد كرد و ترك نتوان نمود.

سؤال تو [406]:

در نماز جمعه در زمان غيبت ميان علماء چند قول هست؟ و قائل آنها كيست؟

جواب:

آنچه تا حال بر حقير معلوم گشته است پنج قول است:

اوّل: تحريم جمعه و انحصار تكليف در ظهر و اين مذهب جمع كثيرى است مانند سيّد مرتضى در رسالۀ «ميافارقيات» [1] صريحا و ابن ابى عقيل- چنانكه فاضل تونى در رسالۀ خودش از او نقل كرده است- و شيخ در «خلاف»، چنانكه ظاهر عبارت اوست [2] و جمعى فهميدهاند، و همچنين در

[1] مسائل الميافارقيات «مطبوع در رسائل الشريف المرتضى»: 1/ 272.

[2] خلاف شيخ طوسى: 1/ 227.