حرام مىدانند ارتكاب مندوبات بلكه واجبات موسعه را قبل از تضيّق اوقات [1]، و بنابر أشهر أظهر قضا واجب موسّع است و به فور به عمل آوردن سنّت مؤكّد است، لكن هرگاه عمرش وفا نكند از استحقاق عقاب بيرون نمىآيد و بايد وصيّت كند كه بعد از او به نيابت او قضا كنند، هرچند كه به استيجار باشد و هرگاه كوتاهى در قضا نكرده فوت شود و كسى به هم نرسد كه از براى او قضا نمايد [2] ظاهرا عقابى بر او نباشد، ان شاء اللّه تعالى، و اللّه العالم.

سؤال شفح [388]:

هرگاه كسى چند مرتبه توبه را [3] بشكند و باز توبه كند توبهاش قبول مىشود يا نه؟

جواب:

هرگاه با شرايط به عمل آورد مقبول مىگردد.

سؤال شفط [389]:

هرگاه كسى شراب يا مسكر ديگر بخورد، لكن بفهمد كه چه مىگويد در آن حال نمازش صحيح است يا نه؟ و اگر در مستى باشد تا وقتى كه وقت بيرون رود قضا بر او هست يا نه؟ و قبل از توبه تا چند وقت نمازش قبول نمىشود؟

جواب:

هرگاه نماز را با شرايط صحّت در حال فهم و شعور به عمل آورده صحيح است، به اين معنى كه مسقط وجوب قضا و استحقاق عقاب است، لكن تا چهل روز نمازهاى او مقبول درگاه إله نمىگردد [4]، چنانكه در اخبار وارد است [5]، مگر آنكه توبه كند كه نمازهاى بعد از توبه صحيح و مقبول مىشود، و اينها در صورتى است كه عالم باشد به تحريم مسكر و داند كه آنچه را مىخورد از جنس مسكر است هرچند كه او را بالفعل مست نكند به سبب قلّت، يا عادت،

[1] حدائق الناضرة: 6/ 337.

[2] الف، ب، ج: كند.

[3] در نسخه ب به جاى «را» (كند) آمده است.

[4] الف، ب، ج: نمىشود.

[5] خصال شيخ صدوق: 2/ 32، بحار الانوار: 10/ 110.