تقدير تسليم سندش- ظاهرش آن است كه: مراد تشبّه به ايشان است از حيثيّت دوستى و ميل و اختيار و استحسان طريقۀ ايشان، بلكه هرگاه تشبيه مذكور موجب مزيد حزن و گريه و تعزيه بر آن حضرت شود داخل عموم «من بكى أو تباكى أو أبكى و لو واحدا وجبت له الجنة» [1] مىگردد.

و از جملۀ مؤيّدات جواز تشبيه آن است كه: شيخ مفيد (رحمه اللّه) در زيارت حضرت رسالت (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) در عيد مولود فرموده كه: «هرگاه در غير مدينۀ طيّبه باشى و خواهى كه آن حضرت را زيارت كنى شبيه به قبر در پيش خود بساز و اسم آن حضرت را بر آن بنويس و بايست و متوجّه آن حضرت شو، بگو پس زيارت طولانى نقل فرموده [2].

و از ظاهر كلامش ظنّ غالب به هم مىرسد كه در اين باب به نظر او حديثى رسيده باشد، چنانكه وظيفۀ تعبيرات قدماء است و اينها در صورتى است كه مشتمل بر امر حرامى نباشد مثل: نظر [به] نامحرم.

أمّا سنج و دهل و طبل، پس آنها داخل آلات لهو و طربند مثل: دف و سرنا، و به اين سبب آن را در بعضى از مهتر خانهها [3] مىزنند، و از براى حكّام با ساير سازها مىزنند.

و در «صحاح» گفته: الصنج الذي تعرفه العرب هو الذي يتّخذ من صفر يضرب أحدهما بالآخر، و أمّا الصنج ذو الأوتار فيختصّ به العجم [4]، و الطبل الذي يضرب به [5].

و در «قاموس» گفته: الصنج شيء يتّخذ من صفر يضرب أحدهما على

[1] بحار الانوار: 44/ 288 حديث 27.

[2] بحار الانوار: 97/ 183 (نقل از شيخ مفيد (رحمه اللّه)).

[3] مهتر يعنى: بزرگتر، كلانتر، رئيس خواجگان شاه- در عصر صفويه- (فرهنگ معين: 4/ 4460).

[4] الصحاح: 1/ 325.

[5] الصحاح: 5/ 1750.