به هر يك از مسجدين همان قدر است كه در زمان حضرت رسول (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) مسجد بوده و زيادتىها كه در زمان سلاطين در آنها شده داخل نيست- على الأظهر-، و آنچه از اخبار و آثار معلوم مىشود آن است كه: مسجد الحرام در زمان نبوى (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) زياده نبوده از خانۀ كعبه، و دايرۀ مطاف كه عبارت است از قدرى كه محيط است به كعبه و پستترين مواضع مسجد است در اين ازمنه و بر اطراف آن جاى چراغها منصوب است، و مسجد مدينۀ منوّره در آخر عصر نبوى (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) زياده شده است بر صد ذرع در صد ذرع، و بر حدّ قبلۀ آن در اين زمان شبّاك چوبين، و بر حدّ شرقى- كه خانۀ مبارك و قبر مقدّس آن حضرت است- شبّاك آهنين قرار دادهاند، و بر دو سمت ديگر به جهت علامت؛ زمين را بلند ساختهاند.

و اقوال و افعال اهل سنت بلكه كفّار نيز در بيان موضوعات احكام و معانى الفاظ حجّت است مادام كه متّهم نباشند و معارض أقوى به هم نرسانند، و اين مطلب را در كتاب «فذلك» كه شرح «مدارك» و «مسالك» است به اندك بسطى ذكر نمودهام، هر كه خواهد به آن رجوع نمايد [1]، و اللّه العالم.

سؤال رلح [238]:

آبها نظر به ملاقات نجاست چند قسمند؟

جواب:

هفت قسمند:

اوّل: آب جارى كه از زمين جوشد يا متّصل به دريا باشد و بر زمين جارى باشد به حدّى كه لا اقلّ تواند كه يك برگ كاهى را ببرد.

دويم: آب چشمه كه ايستاده باشد و در عرف آن را چاه نگويند.

سيّم: آب چاه كه از زمين جوشد و ايستاده باشد و در عرف آن را آب چاه گويند.

[1] فذلك (خطّى): 44 و 45.