زيد نام كرد [1] و امّ كلثوم بعد از عمر ديگر شوهر نكرد [2].

و شيخ طوسى (رحمه اللّه) در كتاب ميراث «تهذيب» از حضرت صادق (عليه السلام) روايت نموده كه حضرت باقر (عليه السلام) فرمود كه: «ام كلثوم دختر على با پسرش زيد بن عمر بن الخطّاب مردند در يك ساعت كه معلوم نشد كدامين پيشتر مرد، پس ميراث هيچ كدام را به ديگرى ندادند و بر هر دو با هم نماز گزاردند» [3].

و نيز از ائمّه (عليهم السلام) مروى است كه در اين مقدّمه فرمودند كه: «هذا اوّل فرج غصبناه» يعنى: اين اوّلين فرجى است كه از ما به زور گرفتند [4].

خلاصه: اخبار در اين باب بسيار است و شايد «زيد بن عمر» در كربلا با مادر خود نبوده كه تا مانند پسران زينب خاتون شهيد شود، و بر تقدير اشتراط كفايت ايمانيّه در طرف زوج- چنانكه: اظهر است- شايد در مبادى اسلام شرط

[1] ابن قتيبه در «المعارف: 107» معتقد است در فرزندان عمر يك زيد بيشتر نداشتيم، ولى ابن سعد و ديگران چون ملاحظه كردند كه مورخين زيد را از فرزندان عمر و ام كلثوم بنت جرول نوشتهاند مجبور شدند كه براى عمر دو فرزند به نام زيد درست كنند: زيد الاكبر و زيد الاصغر مراجعه شود به «الطبقات الكبرى: 3/ 265».

[2] همانطورى كه توضيح داديم بعضى از علماى شيعه معتقدند كه: ام كلثوم كنيۀ زينب كبرى (عليها السلام) بوده و ام كلثوم ديگرى وجود نداشته است.

و بعضى معتقدند كه ام كلثوم اصلا شوهر نكرده است، و آنهائى كه نوشتهاند با عمر ازدواج كرد بعد از عمر براى او شوهرى ننوشتهاند، ولى بعضى از اهل تسنن پس از قتل عمر فقط يك شوهر براى او نوشتهاند مثل ابن اثير در «اسد الغابه: 5/ 615»، و بعضى دو شوهر نوشتهاند مثل: «ابن قتيبه» در «المعارف: 122»، بعضى سه شوهر نوشتهاند مثل: «ابن حجر» در «الاصابه: 4/ 492»، و اين آقايان هم بين خودشان اختلاف دارند كه اولين شوهر بعد از عمر چه كسى بوده است. بعضى نوشتهاند كه: عون بن جعفر بوده مثل نويسندۀ «الاصابه» و «اسد الغابه» و بعضى نوشتهاند كه: محمّد بن جعفر بوده است و ... وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ».

[3] تهذيب الاحكام: 9/ 362 حديث 15، وسائل الشيعة: 26/ 314 الحديث 33067.

[4] الكافى: 5/ 346 حديث 1، در اين حديث آمده است: «إنّ ذلك فرج غصبناه»، وسائل الشيعة:

20/ 561 الحديث 26649.