است به حج، و مطالبۀ وجه خود را مىتواند نمود، و رضاى هند بعد از وقوع حج؛ از براى هيچكدام از آن دو حج فايده ندارد على الأقرب، و اللّه العالم.

سؤال قصز [197]:

زيد مبلغ چهل تومان به عنوان شراكت؛ سرمايه داده، و مبلغ ده تومان نيز بر سرمايه علاوه نموده و خود نيز شريك بوده، و مبلغ پنجاه تومان به موعد معيّن سند گرفته كه در عرض مدّت به اتفاق هم به امر معامله مشغول و بعد از انقضاء موعد اصل سرمايه را اخراج؛ و نفع و ضرر از قرار رسد تقسيم كنند، آيا زيد سواى چهل تومان اصل سرمايه، يعنى ده تومان را نيز مطالبه مىتواند كرد [1] يا نه؟

جواب:

صورت سؤال درست مفهوم نشد، هرگاه منظور آن است كه: ده تومان به علاوۀ چهل تومان سرمايه نمودهاند، و الحال پنجاه تومان يا زياده بر آن موجود است، در اين صورت صاحب مال مىتواند كه تمام پنجاه تومان را بردارد، و هرگاه چيزى بماند بنحو شراكت تقسيم نمايد، و هرگاه پنجاه تومان نمانده باشد، پس اگر شراكت را به نحو متعارف به عمل آورده به اينكه بيست و پنج تومان داده و بعد از آن بيست و پنج تومان را به عنوان قرض به شريك داده، در اين صورت نصف آنچه از مال موجود است از صاحب مايه است و بيست و پنج تومان ديگر را از شريك مطالبه مىتواند نمود، هرچند كه آن قدر نمانده باشد، و اگر به طريق ديگر بنا گذاشتهاند بايد سؤال را تجديد نمايند، و اگر منظور آن است كه ده تومان را قبل از آنكه از چهل تومان نفعى و سودى حاصل شود به عنوان نفع و سود پول علاوه كردهاند؛ آن باطل است و سرمايه همان چهل تومان است.

سؤال قصح [198]:

شخصى زوجۀ خود را مقتول نموده در حين مرافعه؛

[1] د، ه: نمود.