الزمان (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) افتخار فرمودهاند و عجم- بعد از معارضه با اكثر دشمنان و قاتلان أهل بيت- هر دو مقدمه را بر ايشان قلب نمودهاند كه آنها از اعجاز پيغمبر (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) و بر مذمّت ايشان است.

و همچنين هر يك استدلال بر ديگرى به آيۀ شريفۀ: وَ لَوْ نَزَّلْنٰاهُ عَلىٰ بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ [1]- كه در سورۀ شعراء است- نمودهاند، و اختلاف در مرجع ضمير «عَلَيْهِمْ» فرمودهاند. و تحقيق اين مرام به اندك بسطى در كلام، در ديباچۀ كتاب «معترك الأقوال في أحوال الرجال» [2] نمودهام، و اللّه العالم.

سؤال ب [2]:

كلمات «ابجد» معنى و تفسيرى دارند يا نه؟ و اگر دارند چه چيز است؟

جواب:

دارند، و نظر به قول بعضى چنين است: «ابجد» ابتدا كرد، «هوّز»: در پيوست، «حطّى»: واقف شد، «كلمن» [* 10]: سخنگوى گشت، «سعفص»: زود بياموخت، «قرشت»: در دل گرفت، «ثخذ»: نگاه داشت، «ضظغ»: تمام كرد [3].

و محمّد بن يعقوب فيروزآبادى، در كتاب «قاموس اللغة» چنين گفته است كه: «أبجد» تا «قرشت» كه رئيس پادشاهان مدين بودند؛ كه نوشتن عربى را وضع نمودند بر عدد حروف نامهاى خود، هلاك شدند در روز ظلّه، پس دختر كلمن گفت:

كلمن هدّم ركنى * * * هلكه وسط المحلّه

سيّد القوم اتاه ال * * * حتف نارا وسط ظلّه

جعلت نارا عليهم * * * دارهم كالمضمحله

[1] شعراء (26): 198.

[2] كتاب مذكور از تأليفات مؤلف است كه هنوز نسخۀ خطّى آن را نيافتيم.

[3] لغتنامه دهخدا: 2/ 249.