به اجارۀ پنجاه ساله داده. نه به اين معنى كه عين از براى او ثابت باشد و منافع براى مستاجرين اگر موت حلول كند قبل از انقضاى مدت اجاره. پس در اين صورت نظر به مقتضاى وصيت به مجرد موت، آن ملك با منافع بايد به مصرف وصيت او برسد. ديگر شرط فسخ معنى ندارد. بلكه خود اجاره در تتمۀ مدت منفسخ مىشود.

و هم چنين هر گاه غرض موصى اين باشد كه منافع آن ملك را از روز موت ابد الدهر، يا در مدت مديد، از براى وصاياى او باشد و عين مسلوب المنفعة از براى وارث باشد. در اين صورت باز به سبب اجارۀ منافع آن ملك بعد از موت موصى، حق مستاجرين نمىتواند شد. پس داخل مدت اجاره نمىتواند شد. بلكه هر قدر از زمان كه قبل از موت گذشته اجاره در همان صحيح است و در باقى باطل. بلى اگر غرض از وصيت همان عين مسلوب المنفعه باشد- هر گاه زمان اجاره تمام نشود قبل از موت و آن عين مسلوب المنفعه قيمت قليلى داشته باشد كه موصى در وصيت خود به آن اكتفا كند با منافع بعد از انقضاى مدت اجاره و بقاى آن به حال خود تا انقضاى مدت- صورت ندارد. اما ظاهر صورت سؤال همان احتمال اولى است از احتمالات مذكوره. و حكم آن مذكور شد.

و اما اجارۀ آسيا: پس در ظاهر صورت سؤال، عيبى از براى آن نمىدانم. و معاملۀ محاباتيه و ساير منجزات مريض در مرض موت (در نظر احقر) از اصل مال وضع مىشود به غير «اقرار در صورت اتهام به قصد حرمان وارث»، كه آن را از ثلث اعتبار مىكنيم.

258: سؤال:

هر گاه زيد صلات يك ساله استيجار نمايد به عنوان اطلاق. آيا منصرف به سال شمسى مىشود يا قمرى؟-؟ و بر فرض انصراف به شمسى، آيا خمسۀ مسترقه [1] جزء سال خواهد بود يا نه؟-؟.

جواب:

بايد دانست كه در عقد اجاره تعيين منفعت شرط است. و آن يا به تعيين زمان

[1]: پنجۀ مسترقه: پنج روز دزديده شده: سال شمسى قبل از عصر ملك شاه سلجوقى دوازده ماه و پنج روز بود. يعنى دوازده ماه هر كدام سى روز كه مجموعا 360 روز مىگرديد و پنج روز تا آخر سال مىماند كه به پنجۀ مسترقه معروف بود. به دستور ملك شاه و مباشرت عمر خيام تعداد ايام ماهها به صورت امروزى تنظيم گرديد.

سؤال كننده هفتصد سال پس از آن، از پنجۀ مسترقه مىپرسد.