پنجاه سال- كه عبارت از «پنجاه رفع محصول» شتوى و صيفى، بوده باشد- در عوض مبلغ معين. و در ضمن عقد اجاره شرط نمود كه تعميرات خانهها و مزارع جزءا و كلا، و تحميلات ديوانى مزارع كلا و جزءا در عهدۀ مستاجرين باشد. و صيغۀ مواجره اصالتا و ولايتا بينهم جارى شده.

چون سه دانگ از مزرعۀ «ارشت» را موجر به جهت تركۀ خود به موجب وصيت نامچۀ على حده موضوع داشته، لهذا در ضمن عقد مواجره شرط شده كه بعد از آن كه موجر قبل از انقضاى مدت اجاره فوت شود اختيار فسخ اجارۀ سه دانگ مزرعۀ ارشت، با وصى باشد كه فسخ اجاره را نموده و به وصيت عمل نمايد.

و هم چنين: اجاره داد زيد مزبور كل شش دانگ يك حجر طاحونۀ خود را به اولاد ذكور خود به مدت معين و مبلغ معين. و صيغۀ مواجره اصالتا و ولايتا جارى. حال ساير ورثۀ زيد، اجاره را قابل [1] نمىشوند. دعوى ايشان مسموع است يا نه؟-؟ و اگر اجارۀ مزبوره مبنى بر محابات باشد، داخل منجزات مريض مىشود؟ آيا منجزات مريض از اصل مال محسوب است يا از ثلث؟-؟.

جواب:

أولا تفسير «پنجاه سال» مدت اجاره به «پنجاه رفع محصول»، موجب جهالت مدت اجاره است. و به سبب آن عيب مىكند اجاره. چون رفع محصول در سنوات مختلف مىشود. و هم چنين شرط تعمير خانه و دهكده و مزرعه، هم شرط مجهولى است. چون مقدار آن معلوم نيست. و جهالت شرط موجب فساد عقد مىشود. و هم چنين شرط تحميلات ديوانى، هر گاه معين نباشد مشكل است به همين جهت.

و اما حكايت سه دانگ قريه ارشت: پس اصل مطلب در آن واضح نيست. اگر مراد اين است كه وصيت كرده است كه به مجرد فوت او وصى او [ثلث] آن قريه را با منافع آن، به مصرف صوم و صلات و مبرّات و ساير حقوق برساند، و به جهت استصحاب حيات و اميد بقا

«شفت» محل زندگى پدر ميرزا آبادىاى به نام «ارشت» وجود دارد كه شفت در پهلوى شمالى ارتفاعات و ارشت در پهلوى جنوبى آن قرار دارد. رجوع كنيد به مقدمۀ جلد اول.

[1] قائل (نسخه بدل).