18: سؤال:

مستثنى در دين آيا خانه است يا كرايۀ آن؟-؟ و هر گاه كسى خانه [اى] داشته باشد و بيع شرط كرده باشد و ديون ديگر داشته باشد، بايد براى او وضع قيمت آن كرد؟ يا كرايۀ آن؟ و هم چنين ساير مستثنيات.

جواب:

الحال در نظرم دليلى بر جواز وضع قيمت خانه از براى كسى كه خانه ندارد، و يا كرايۀ خانه، نيست. زيرا كه از ادله بيش از «عدم اجبار بر بيع مسكن محتاج اليه لايق به حال او» مستفاد نمىشود. اما در صورتى كه مسكن خود را بيع كرده باشد به شرط خيار فسخ، و بقدر آن داشته باشد كه خانه را از بيع مستخلص كند، پس در استثناء آن، تامل دارم. و حال فرصت تامل تمام، نيست، و رافع هم مستعجل است. تا حق تعالى از فضل و رحمت خود فرصتى بدهد و افاضۀ رفع اشكال بكند. و از آن چه گفتيم ساير مستثنيات ظاهر مىشود. هر چند دور نيست كه در مسألۀ بيع شرط بگوئيم كه به سبب خيار هنوز علاقۀ ملكيت او باقى است، و از اين جهت جايز نمىدانيم از براى مشترى بيع آن را مادامى كه ايام خيار منقضى نشده. و علتى هم كه از احاديث مستفاد مىشود مؤيد اين است. چنانكه در حسنۀ حلبى فرمودهاند «لا تباع الدار و لا الجارية فى الدين، و ذلك لانه لا بد للرجل من ظل يسكنه و خادم يخدمه» [1].

[1]: وسايل: ابواب الدين، باب 11 ح 11.