هم بدهد. و هر گاه در عمل تقصير شده اجرت عمل بر مقتضاى آن معمول مىشود، گاه است در عرف اهل خبره چنان عملى بى اجرت مىماند، چون بر غير وجه متعارف و معتبر منظور عقلا شده. و گاه است اجرت از متعارف كمتر مىشود.

و هر گاه مراد تو اين است كه مزارعه بر وجه صحيح شده و شرط بذر نشده و لكن عامل در تربيت آن تفريط و تقصير كرده، پس در آنجا بعد اثبات تفريط بايد عامل از عهدۀ آن خسارات برآيد و تفاوت حصۀ او را از حاصل- ما بين صورت تفريط و عدم تفريط به بازديد اهل خبره آن را- به او ردّ كند [1]. مثلا هر گاه اهل خبره بگويند كه هر گاه اين شخص متوجه شده بود و عمل بر وجه متعارف كرده بود هزار من گندم عايد صاحب بذر مىشد، الحال كه تقصير كرده پانصد من شده. بايد از عهدۀ پانصد من بر آيد، و هم چنين .. و اللّٰه العالم.

كتاب المزارعه من المجلد الثالث:

171: سؤال:

اذا زارع بطن (من بطون الموقوف عليهم) الارض الموقوفة و مات قبل انقضاء المدة. فهل يبطل المزارعة ام لا؟-؟. و كذا بموت العامل-؟.

جواب:

الظاهر عدم البطلان فى ظاهر فتاويهم فى كتاب المزارعة. و اطلاق كلماتهم يقتضى عدم البطلان. فانهم صرحوا بان المزارعة لا يبطل بالموت. بل لم نقف على مخالف فيه على الاطلاق. و يظهر عدم الخلاف من جماعة من الاصحاب منهم المحقق الثانى فى شرح القواعد [1] و كذلك الكلام فى المساقاة. و لم اقف فى كلامهم على تصريح باستثناء الوقف، بل انما ذكروا حكم عدم بطلان المزارعة و لم يستثنوا ذلك. كما استثنى جماعة ممن قال بعدم بطلان الاجازة بموت الموجر او المستأجر اذا كان العين المستأجرة وقفا فآجره الموقوف عليه. نعم استثنوا ما لو اشترط على العامل ان يعمل بنفسه و مات العامل قبل ظهور الثمرة، فيبطل بموته. مع خلاف فى ما لو مات بعد ظهور الثمرة.

[1]: در نسخه: از او بگيرد.

[1] المسمى بجامع المقاصد.