نام کتاب : ادوار فقه ( فارسي ) نویسنده : شهابی، محمود جلد : 3 صفحه : 713
قسمتى به اين مفاد است كه « فتنهاى در اسلام زيان آورتر از فتنهء ابو حنيفه ، - يا راى او - پيدا نشده - يا مولودى در اسلام مشئومتر - يا به گفتهء شافعى : شرّتر - از ابو حنيفه متولد نشده است » قسمتى ديگر كه شافعى از مالك بن انس و هم منصور بن ابى مزاحم از او نقل كرده به اين عبارت است كه « ابو حنيفة كاد الدّين و من كاد الدّين ليس له دين » قسمتى ديگر از خود ابو حنيفه ، و از غير او ، بمفاد عدم يقين او بآراء و نظرهايى كه داشته و كثرت تغيير و تبديل آرايش . از ابو عوانه نقل شده كه اين مضمون را گفته است : « نزد ابو حنيفه براى استفاده مىرفتم تا در كلام او مهارت يافتم پس به مكَّه رفتم چون برگشتم دوباره به مجلس درس او در آمدم شاگردانش مسائلى را از من مىپرسيدند كه من از ابو حنيفه شنيده و به ياد داشتم به همان قرار پاسخ مىدادم و آنان مخالفت مىكردند و من مىگفتم : آن چه مىگويم از ابو حنيفه شنيدهام . آنگاه از خود ابو حنيفه آنها را پرسيدم گفت : من از آراء پيش برگشتهام و اين آراء را از آنها بهتر دانستهام . با خود گفتم : دينى كه با چنين تحوّلى همراه شود مرا به آن نيازى نيست پس دامن بر چيدم و به مجلس ابو حنيفه باز نگشتم » مزاحم بن زفر به ابو حنيفه گفته است : « آيا اين فتاوى كه مىدهى و اين مطالب كه در كتابهاى خود مىنهى حقّ است و شكَّى در آن نيست ؟ پاسخ داده است « به خدا سوگند نمىدانم ، شايد باطلى باشد كه در آن شكَّى نباشد » باز زفر گفته است : « با ابو يوسف و محمد بن حسن به درس ابو حنيفه مىرفتيم و آن چه مىگفت مىنوشتيم روزى ابو حنيفه به ابو يوسف گفت « و ويحك يا يعقوب ! لا تكتب كلّ ما تسمعه منّي فانّى قد ارى الرّأي اليوم فاتركه غدا وارى الرّأي غدا و اتركه بعد غد » حفص بن غياث از پدر خود نقل كرده كه گفته است :
نام کتاب : ادوار فقه ( فارسي ) نویسنده : شهابی، محمود جلد : 3 صفحه : 713