*

مولانا گويد:

اهْلِ ذِمَّه‌

- (اصطلاح فقهى) كفار اهل كتاب را گويند كه با حكومت اسلامى قرارداد پرداخت ماليات بسته باشند و در حمايت آنها قرار گيرند رجوع به ذمى و حربى و كفار ذمى و حربى شود.

اهلِ ذَوْق‌

- (اصطلاح عرفانى) اهل ذوق در مقابل اهل بحث و جدال‌اند. چنانكه حكمت ذوقى در مقابل حكمت بحثى است و مراد كسانى هستند كه حقايق جهان را بذوق دريابند نه به بحث و جدال، و متساكر را اهل ذوق گويند. و آن واجدى بود كه هنوز بمقام سكر نرسيده باشد و مشتاق آن بود. (مصباح الهدايه ص 31)

اهْلِ رَسْم‌

- (اصطلاح عرفانى) اهل رسم كسانى هستند كه تابع رسوم و قيود شريعت‌اند و كسانى كه در ابتداء مرحله سلوك‌اند.

اهْلِ رَىّ‌

- (اصطلاح عرفانى) صاحى را اهل رى خوانند كه صحو بعد از محو سبب سيرابى صاحى است رجوع شود به صحو و محو.

اهْلِ سُلُوك‌

- (اصطلاح عرفانى) در نفحات گويد اهل سلوك بر دو قسم‌اند يكى طالبان مقصد اعلى و مريدان وجه اللّه كه «يريدون وجهه» و او را عبادت نكنند «خوفا لناره و طمعا فى جنته» بلكه او را اهل عبادت دانند و مقصد اعلاى خود دانند و ديگرى طالبان و مريدان آخرتند «وَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ» (نفحات ص 9، مصباح الهدايه ص 155).

در كلمات بابا طاهر است كه مردم سه طايفه باشند عالم و مريد و عارف، عارف كسى است كه خواهان خداى خود باشد بدون توجه به حظوظ خود و عالم خواهان علم و حظ خود باشد و مريد خواهان مراد خود باشد بديدن حظ خود.

و باز گويد مردم در امر سلوك سه طبقه‌اند يكى اهل جد و رياضت و دوم اهل حفظ و سياست و سوم اهل حق و عنايت كه طبقه اول در عبادات خود جديت كرده و رياضت كشند و طبقه دوم اهل حفظ احوال و مقاماتند و اهل سياست نفوس خود ميباشند بتأديب الهى و سوم منتهيان بحق‌اند كه در مقام عنايت الهى جاى گزينند.

و باز گويد مردم در امر سلوك بر دو قسمند يكى مريد حافظ و ديگرى مراد محفوظ، مريد طالب است و مراد مطلوب، مريد عمل كند تا يابد و مراد يابد و عمل كند، مريد حافظ خود و حافظ احوال خود باشد و مراد محبوب و مطلوب حق است و حق حافظ او و احوال او است.

(كلمات بابا ص 240)