روايت پيامبر- صلوات اللَّه عليه وآله- را كه مى فرمايد: «خَيْرُ مَا تَدَاوَيْتُمْ بِهِ الْمَشِىُّ» يا روايت ديگرى كه در تقسيم بيمارى ها بيان شده و مى فرمايد: «الدَّاءُ ثَلاثَةٌ وَ الدَّوَاءُ ثَلاثَةٌ ... وَ دَوَاءُ الْمِرَّةِ الْمَشِىُّ» چنين ترجمه كرده اند: بهترين چيزى كه بدان تداوى مى كنيد راه رفتن است و در روايت دوم ترجمه كرده اند، درد سه گونه است و درمان سه گونه ... و دواى مِره (صفرا و سودا) راه رفتن است.

در نظر ابتدايى و غير فنى، ترجمه اى درست و زيبا است و مطلبى را كه در جاى خود بسيار خوب مى باشد سفارش مى فرمايد؛ يعنى ورزش و راه رفتن كه براى تندرستى بسيار ضرورى مى باشد، ليكن اين ترجمه از نظر فنى و بر اساس مبانى طبى، نادرست است، زيرا واژه «مَشى» از نظر لغت مصدر و به معناى راه رفتن مى باشد ولى در استعمال و اصطلاح طبى مَشِىّ (بر وزن رضىّ) به معناى مسهل (يعنى خوردن مسهل) نيز استعمال شده است‌ [1]. و از قوانين عملى در طب سنتى است كه صفرا و سودا با خوردن داروى مسهل از بدن تخليه و پاكسازى مى گردد نه با راه رفتن كه خود موجب ايجاد گرمى در بدن و باعث هيجان صفرا مى گردد و آشنا با قوانين و كليات طب سنتى خوب مى داند كه راه رفتن از جمله شش امر ضرورى براى حيات و تندرستى است و در مبحث حركت و سكون از آن ياد مى گردد و در اصطلاح طبى، دواء تلقى نمى شود، بلكه جزء ضروريات حياتى و جنبه پيشگيرانه از بروز بيمارى ها را دارد، پس هيچ گاه راه رفتن باعث استفراغ و پاكسازى بدن از دو خلط صفرا و سودا نمى گردد، بلكه راه رفتن مى تواند در تحليل بلغم از بدن مؤثر واقع شود كه در همان روايت از باب تمثيل به حمّام كردن براى كاهش بلغم توصيه شده است، بنابراين داشتن آگاهى نسبت به علم طب پيش از ترجمه يك متن طبى، ضرورى مى باشد.

همان گونه كه اشاره كرديم براى احياى علم طب بايد متون اصيل آن را شناخت و با دقت بازخوانى نمود و از جمله منابع و مآخذ اصيل آن، كتاب «القانون فى الطب» مى باشد.

[1] البته به اين معناى اصطلاحى در كتاب‌هاى لغت نظير لسان العرب اشاره شده است، ولى اين معنا آشنا و متبادر به ذهن نمى باشد.