مصنّفان ايران معمول بوده چنانكه ظفرنامه منسوب ببزرگمهر [1] و رساله شش فصل ابو جعفر محمد بن ايوب طبرى در اسطرلاب و كتاب التفهيم لاوائل صناعة التنجيم‌ [2] ابو ريحان بيرونى و قصيده حكيم ابو الهيثم احمد بن حسن جوزجانى كه ميخواست خود آن را شرح كند و پيش از رسيدن بمقصود عمرش پايان يافت‌ [3] و كتاب غرائب الحساب و عجائب الحسّاب حكيم ابو معين ناصر بن خسرو مشتمل بر دويست مسأله حسابى‌ [4] و كتاب گشايش و رهايش حكيم ناصر [5] و رساله در حقيقت و كيفيّت سلسله موجودات و تسلسل اسباب و مسبّبات‌ [6] نيز بر طريق سؤال و جواب ساخته شده است‌ [7]

[1] - چاپ نگارنده (در سلسله انتشارات انجمن آثار ملى شماره 15) ص 1- 23.

[2] - «و اين يادگار هم چنين كردم مر ريحانه بنت الحسين الخوارزمى را كه خواهنده او بود بر طريق پرسيدن و جواب دادن بر رويى كه خوبتر بود و صورت بستن آن آسانتر.» التفهيم (چاپ آقاى همائى) ص 2.

[3] - رش: ناصر خسرو جامع الحكمتين (چاپ استاد هنرى كربين و آقاى دكتر محمد معين)؛ مقاله يك قصيده فلسفى فارسى، بقلم نگارنده (مجله يغما سال چهارم ص 176- 179).

[4] - رش: جامع الحكمتين ص 307- 308.

[5] - چاپ آقاى سعيد نفيسى.

[6] - چاپ آقاى دكتر موسى عميد (در سلسله انتشارات انجمن آثار ملى شماره 17).

مؤلف گويد: «بر طريق سؤال و جواب ايراد كرده شد تا بتفهم نزديكتر باشد.».

[7] - اين شيوه در فرهنگ يونانى و هندى و اسلامى نظاير بسيار دارد، رش: كتاب مسائل طبيعى معروف به مابال منسوب به ارسطو و تفسير آن از يحيى نحوى (كتاب الفهرست ص 254؛ طبقات الاطباء ج 1 ص 69)؛ كتاب پاتنجلى ترجمه ابو ريحان بيرونى؛ رسالات ابو زيد حنين بن اسحاق عبادى بر طريق سؤال و جواب در تعليم اصول طب (طبقات الاطباء ج 1 ص 198) و كتاب المسائل فى العين از همو (ايضا ج 1 ص 198 و ميلى، علم عرب ص 75 يادداشت 11) و اختصارى از ستة عشر جالينوس ازو (ايضا ص 198) و چند فقره ديگر از اين نوع كتب او (در همين موضع و صفحه بعد). كه حنين اكثر آنها را براى تعليم فرزندانش ساخته بوده است (ايضا).