تكرار كند.

اين نكته نيز قابل ملاحظه و توجه است كه عنايت طبيعت در بسيارى از مواضع اين كتاب جاى آنچه را كه در نزد مؤلّفان ديگر بعنايت الهى تعبير شده گرفته است، يعنى در قراضه طبيعيات در بعض موارد به «طبيعت» همان تأثير كه بخدا نسبت داده ميشود منسوب شده است: «طباع را عنايتست بصيانت كردن حيوان از چيزهاى موذى ...» (ص 16- 17)، «طبيعت آن عضله كه بعض حيوان راست زير گوش كه حركت گوش بدانست مردم را نداد و چون ايشان را آلت ذبّ ناقص بود اندرين باب گوش متحرك داد.» (ص 17)، «چون طبيعت حيوان را از عدم بوجود همى‌آرد پس اهمّ و افضل فعل او حفظ بقاى حيوان بود ...» (ص 18)، «پس طبيعت آن مادّه را ... نگاه داشت.» (ص 18)، «طبيعت مادّه دندان نگاه داشت تا اندر قرن بكار برد چه اهمّ طبيعت را قرن بود بمنزلت سلاح از غايت عنايت او ببقاى نوع حيوان.» (ص 27- 28)، «از بهر آنكه طبيعت حفظ بزر كند و آن چيز كه ديگر بار همچون او خواهد آمد و بزر را اندر ميان ثمار دارد تا مصون باشد از آفات.» (ص 38- 39).

تنها يك جا در آغاز باب اوّل از فصل اوّل (ص 9) گويد: «از بهر آنك خداى تبارك و تعالى نوع مردم را از جمله حيوانات بارد و رطب‌دماغ‌تر آفريد.»

3- مخدوم مؤلف و سبب تأليف كتاب‌

اميرى كه قراضه طبيعيّات بفرمان وى تأليف شده نامش در ديباچه و متن كتاب مذكور نيست اگر مؤلف اين كتاب چنانكه گذشت ابو سعد