پس «فرود» و «بر» چيزهااند [1] حاصل و موجود [2] و محدود، و ايشان لا محاله كناره‌هاى بعدها بوند و مختلف بوند بغايت اختلاف، زيرا [3] كه فرودى بغايت مخالف‌ [4] زبريست و همچنين جهتهاى ديگر. پس بايد كه دانسته آيد كه چگونه شايد بود اين‌ [5] اختلاف جهتها.

(44) پيدا كردن چگونگى حال تا بتواند [6] اين جهات مختلف بودن‌ [7]

اين جهتهاى مختلف نشايد كه مخالفت‌ [8] ايشان درست آيد و ايشان اندر خلا يا اندر جسم بوند، كه هر جايگاهى‌ [9] از خلا همچنان بود كه جايگاه ديگر، و بر [10] حدّى اندر يك جسم، يك طبع چنان بود [11] كه هر حدّى‌ [12]. پس ميان جهتها خلاف بطبع نشايد كه بود تا يكى جهت فرو بود و يكى جهت زبر [13] الّا بسبب چيزى بيرون چنانكه و هم فرمايد [14] كه اين جهت از خلا سوى فروسو است و [15] آن جهت سوى زبر سو است. پس آنگاه فروسو را [16] و زبر سو را چيزها نهاده بود جز از آن‌ [17] جهات كه ايشان جايگاههااند اندر خلا يا از آن جسم، و اين تباه بود.

[1] مك 2: چيزهاى‌اند؛ طم: چيزهايى‌اند.

[2] مك 2: موجود و حاصل.

[3] مك 2: ازيرا.

[4] مج: مخالفت.

[5] عس:- اين.

[6] مل: نتواند.

[7] مك 2: بوند.

[8] مك 2: مخالف.

[9] مل: جايگاه.

[10] طم، مل: و هر.

[11] مك 2: متن مانند متن فوق، ولى مصحح چنين تصحيح كرده: يك جسم طبيعى چنان بود؛ مل (ايضا): يك جسم طبيعى چنان بود.

[12] مل:+ ديگر.

[13] مك 2:+ و.

[14] طم:+ گفتن.

[15] مك 2:+ از.

[16] مك 2 (در اصل):- را (مصحح «را» را افزوده).

[17] مل:- آن.