2- از قاعده (گذشتن از محل) استثنا شده است جايى كه در بجا آوردن
سجده شك كند در حاليكه او در حالت بلندشدن و قيام است. دراين مورد به دليل ورود
روايت، واجب است كه برگردد و سجده را بجا آورد و بنابر احتياط واجب، شك درتشهّد
نيز همين حكم را دارد، پس اگر در حال بلند شدن، شك كند كه تشهّد را بجا آورده است
يا نه، بنابر احتياط واجب برگرددوتشهّد را به قصد رجاء انجام دهد.
3- كسى كه به خاطر ناتوانى از قيام، نشسته نماز مىخواند اگر درباره
بجا آوردن سجدهيا تشهّد شك كند، چنانچه اين شك بعداز مشغول شدن به قرائت يا
تسبيحات باشد، به شك خود اعتنا نكند امّا اگر قبل از شروع بهقرائت يا مستحبّات آن
مانند استعاذه يا تسبيحات باشد، واجب است آنچه را در آن شك كرده، انجام دهد.
4- اگر در صحّت ركوع يا سجده (نه در اصل بجا آوردن آنها) شك كند،
چنانچه بعداز انتقال به عمل بعدى باشد، بهشك خود اعتنا نكند و اگر قبل از آن باشد
بنابر احتياط مستحب، آن عمل را با شرايطش، اگر موجب زياد شدن نشود، بجا آورد.
5- اگر در صحّت قرائت يا ذكرها يا تكبيرة الاحرام شك كند، بنابر احوط
اگر محل آن نگذشته است آن را بجا آورد.
6- اگر قبلاز گذشتن از محل، در ركنى از اركان نماز شك كند (مانند شك
كردن دربارهبجا آوردن ركوع قبلاز خم شدن براى سجده) و آن را بجا آورد، سپس بفهمد
كه قبلًا آن را بجا آورده است، نماز او به خاطر زيادشدن ركن باطل مىشود.
7- امّا اگر شك در عمل غير ركنى باشد و بعد بفهمد كه قبلًا آن را
انجام داده است، نماز او صحيح بوده و بنابر احتياط دو سجدهسهو بجا آورد.
8- اگر بعداز گذشتن محل و وارد شدن به عمل بعدى، در ركنى از اركان
نماز شك كند (مانند شك در ركوع در حال سجده ياشك در سجده در حال تشهّد) و به شك
خود اعتنا نكند ولى بعداً متوجّه شود كه آن ركن مشكوك را قطعاً انجام نداده است،
چنانچه اين توجّه قبلاز وارد شدنبه ركن بعدى باشد (مثل اينكه قبلاز ركوع ركعت
بعدى متوجّه شود كه دو سجده ركعت قبلى را بجا نياورده است)، واجب است كه برگردد و
هر دو سجده را بجا آورد و سپس نماز را ادامه بدهد، امّا اگر بعداز وارد شدن به ركن
بعدى متوجّه شود، نمازاو باطل شده است.
9- امّا اگر عمل فراموش شده ركن نباشد، چنانچه قبلاز مشغول شدن به
ركن متوجّه شود، بايد آن عمل فراموش شده را انجام دهدامّا اگر بعداز مشغول شدن به
ركن متوجّه شود، نمازش را ادامه دهد و جز دو سجده سهو از باب احتياط، چيزى بر او نيست.