نخست: خداى تعالى اسم اشاره «هذا- اين» را به قرآن اضافه كرده است.

چرا؟ شايد براى آن كه خواسته است، خواننده قرآن به ياد آورد كه معنى كلام همين كتابى است كه اكنون در برابر او قرار دارد و متضمّن آيات و حقايقى است كه دل را مى‌شكافد و مى‌ترساند، پس اگر او به وسيله قرآن از پروردگار خود نترسد و پرواى او نكند بايد بداند/ 273 كه دلش از كوه‌ها نيز سخت‌تر است.

و با آن كه اين شاره بنحو عام متوجّه تمام قرآن است به صورت اخصّ به همين آياتى اشاره مى‌كند كه روند سوره حشر قرار گرفته، و چگونه چنين نباشد در حالى كه اين آيات مشتمل بر نوعى تجلّى خداوند براى مؤمنان با نامهاى نيكوى اوست؟

دوم: چرا نام قرآن بويژه در اين روند آيات آمده است؟ شايد براى آن كه رسيدن به حدّ خوف و پروا داشتن از خدا و سود بردن از آيات منوط به تلاوت و خوانده شدن آنهاست و به صرف به دست آوردن يا زينت بخش كردن آنها نيست، پس اگر اين آياتى كه خوانده مى‌شود بر كوه نازل مى‌شد كه مى‌هراسيد و مى‌شكافت.

سوم: كوه به سبب حروف يا برگها از قرآن نمى‌هراسد و نمى‌شكافد، بلكه نتيجه مضمونهاى بزرگى كه آيات قرآن شامل آنهاست و مهمترين و بزرگترين آنها احتواى آنها بر تجلّى آفريدگار عزّ و جلّ است، بدين جا منجر مى‌شود. از اين رو قرآن همان فرود آينده است در حالى كه (عامل هراس و از پاى درآمدن كوه) بيم از خداوند سبحان است. پس بنا بر اين عظمت قرآن مكتسب از آن تجلّى است، تجلّايى كه به شكلى ديگر بر كوه پديدار شد و كوه فرو پاشيد و موسى بيهوش افتاد. [68] «وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ‌- و اين مثالهايى است كه براى مردم مى‌زنيم.» ما از اين مثل بدين نكته هدايت مى‌شويم كه ميزان سختى و قساوتى را