نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 584
حقوق تجار و صاحبان صنایع
یکی دیگر از طبقات اجتماعی، صنف «تجّار» و «صاحبان صنایع» میباشند که
حقوقی بر دولت و امّت اسلامی دارند و باید حقوق دیگر اقشار اجتماعی را نیز
بپردازند. اگر حقوق تجّار و صاحبان صنایع رعایت گردد و زمینههای رشد و رونق تجارت آنان به خوبی فراهم شود، هم آنان به منافع دلخواه خود میرسند و هم دیگر طبقات اجتماعی را بهرهمند میسازند که امام علیعلیه السلام فرمود: ثُمَّ
اسْتَوْصِ بِالتُّجَّارِ وَذَوِی الصِّنَاعَاتِ، وَأَوْصِ بِهِمْ خَیراً:
الْمُقِیمِ مِنْهُمْ وَالْمُضْطَرِبِ بِمَالِهِ، وَالْمُتَرَفِّقِ
بِبَدَنِهِ، فَإِنَّهُمْ مَوَادُّ الْمَنَافِعِ، وَأَسْبَابُ الْمَرَافِقِ،
وَجُلَّابُهَا مِنَ الْمَبَاعِدِ وَالْمَطَارِحِ، فِی بَرِّکَ وَبَحْرِکَ،
وَسَهْلِکَ وَجَبَلِکَ، وَحَیثُ لَا یلْتَئِمُ النَّاسُ لِمَوَاضِعِهَا،
وَلَا یجْتَرِؤُونَ عَلَیهَا، فَإِنَّهُمْ سِلْمٌ لَا تُخَافُ بَائِقَتُهُ،
وَصُلْحٌ لَا تُخْشَی غَائِلَتُهُ. وَتَفَقَّدْ أُمُورَهُمْ بِحَضْرَتِکَ
وَفِی حَوَاشِی بِلَادِکَ. وَاعْلَمْ - مَعَ ذلِکَ - أَنَّ فِی کَثِیرٍ
مِنْهُمْ ضِیقاً فَاحِشاً، وَشُحّاً قَبِیحاً، وَاحْتِکَاراً
لِلْمَنَافِعِ، وَتَحَکُّماً فِی الْبِیاعَاتِ، وَذلِکَ بَابُ مَضَرَّةٍ
لِلْعَامَّةِ، وَعَیبٌ عَلَی الْوُلَاةِ. فَامْنَعْ مِنَ
الْإِحْتِکَارِ، فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِصلی الله علیه وآله مَنَعَ
مِنْهُ. وَلْیکُنِ الْبَیعُ بَیعاً سَمْحاً: بِمَوَازِینِ عَدْلٍ،
وَأَسْعَارٍ لَا تُجْحِفُ بِالْفَرِیقَینِ مِنَ الْبَائِعِ وَالْمُبْتَاعِ.
فَمَنْ قَارَفَ حُکْرَةً بَعْدَ نَهْیکَ إِیاهُ فَنَکِّلْ بِهِ، وَعَاقِبْهُ فِی غَیرِ إِسْرَافٍ. سیمای بازرگانان و صاحبان صنایع «سپس
سفارش مرا به بازرگانان و صاحبان صنایع بپذیر، و آنها را به نیکوکاری
سفارش کن، بازرگانانی که در شهر ساکنند، یا آنان که همواره در سیر و کوچ
کردن میباشند، و بازرگانانی که با نیروی جسمانی کار میکنند، چرا که آنان
منابع اصلی منفعت، و پدید آورندگان وسایل زندگی و آسایش، و آوردندگان وسایل
زندگی از نقاط دور دست و دشوار میباشند، از بیابانها و دریاها، و دشتها و
کوهستانها، جاهای سختی که مردم در آن اجتماع نمیکنند، یا برای رفتن به
آنجاها شجاعت ندارند. بازرگانان مردمی آرامند، و از ستیزهجویی آنان
ترسی وجود نخواهد داشت، مردمی آشتی طلبند که فتنهانگیزی ندارند، در کار
آنها بیندیش چه در شهری باشند که تو بهسر میبری، یا در شهرهای دیگر، با
توجه به آن چه که تذکر دادم این را هم بدان که در میان بازرگانان، هستند
کسانی که تنگ نظر و بد معامله و بخیل و احتکار کنندهاند، که تنها با
زورگویی به سود خود میاندیشند. و کالا را به هر قیمتی که میخواهند
میفروشند، که این سودجویی و گران فروشی برای همه افراد جامعه زیانبار، و
عیب بزرگی بر زمامدار است. پس از احتکار کالا جلوگیری کن، که رسول
خداصلی الله علیه وآله از آن جلوگیری میکرد، باید خرید و فروش در جامعه
اسلامی، به سادگی و با موازین عدالت انجام گیرد، با نرخهایی که برفروشنده و
خریدار زیانی نرساند، کسی که پس از منع تو احتکار کند، او را کیفر ده تا
عبرت دیگران شود امّا در کیفر او اسراف نکن.» [1] .
پی نوشت ها: (1) نامه 95: 53 نهجالبلاغه، معجمالمفهرس محمد دشتی
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 584