نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 585
حقوق محرومان
یکی از جنبه های حقوق اجتماعی، «حقوق مستضعفان» و «محرومان» است که باید
بیشتر مورد توجه دولت اسلامی و سرمایه داران و همه طبقات اجتماعی کشور
اسلامی قرار گیرد و محرومیت زدائی جزو اهداف اصلی دولت و ملت باشد که فرمود: ثُمَّ
اللَّهَ اللَّهَ فِی الطَّبَقَةِ السُّفْلَی مِنَ الَّذِینَ لَا حِیلَةَ
لَهُمْ، مِنَ الْمَسَاکِینِ وَالُْمحْتَاجِینَ وَأَهْلِ الْبُؤْسَی
وَالزَّمْنَی، فَإِنَّ فِی هذِهِ الطَّبَقَةِ قَانِعاً وَمُعْتَرّاً،
وَاحْفَظْ لِلَّهِ مَا اسْتَحْفَظَکَ مِنْ حَقِّهِ فِیهِمْ، وَاجْعَلْ
لَهُمْ قِسْماً مِنْ بَیتِ مَالِکَ، وَقِسْماً مِنْ غَلَّاتِ صَوَافِی
الْإِسْلَامِ فِی کُلِّ بَلَدٍ، فَإِنَّ لِلْأَقْصَی مِنْهُمْ مِثْلَ
الَّذِی لِلْأَدْنَی، وَکُلٌّ قَدِ اسْتُرْعِیتَ حَقَّهُ. فَلَا یشْغَلَنَّکَ عَنْهُمْ بَطَرٌ، فَإِنَّکَ لَا تُعْذَرُ بِتَضْییعِکَ التَّافِهَ لِأَحْکَامِکَ الْکَثِیرَ الْمُهِمَّ. فَلَا
تُشْخِصْ هَمَّکَ عَنْهُمْ، وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لَهُمْ، وَتَفَقَّدْ
أُمُورَ مَنْ لَا یصِلُ إِلَیکَ مِنْهُمْ مِمَّنْ تَقْتَحِمُهُ الْعُیونُ،
وَتَحْقِرُهُ الرِّجَالُ. فَفَرِّغْ لِأُلئِکَ ثِقَتَکَ مِنْ أَهْلِ
الْخَشْیةِ وَالتَّوَاضُعِ، فَلْیرْفَعْ إِلَیکَ أُمُورَهُمْ، ثُمَّ
اعْمَلْ فِیهِمْ بِالْإِعْذَارِ إِلَی اللَّهِ یوْمَ تَلْقَاهُ، فَإِنَّ
هؤُلَاءِ مِنْ بَینِ الرَّعِیةِ أَحْوَجُ إِلَی الْإِنْصَافِ مِنْ
غَیرِهِمْ، وَکُلٌّ فَأَعْذِرْ إِلَی اللَّهِ فِی تَأْدِیةِ حَقِّهِ
إِلَیهِ. وَتَعَهَّدْ أَهْلَ الْیتْمِ وَذَوِی الرِّقَّةِ فِی السِّنِّ
مِمَّنْ لَا حِیلَةَ لَهُ، وَلَا ینْصِبُ لِلْمَسْأَلَةِ نَفْسَهُ، وَذلِکَ
عَلَی الْوُلَاةِ ثَقِیلٌ، وَالْحَقٌّ کُلُّهُ ثَقِیلٌ؛ وَقَدْ یخَفِّفُهُ
اللَّهُ عَلَی أَقْوَامٍ طَلَبُوا الْعَاقِبَةَ فَصَبَّرُوا أَنْفُسَهُمْ،
وَوَثِقُوا بِصِدْقِ مَوْعُودِ اللَّهِ لَهُمْ. «سپس خدا را! خدا را!
در خصوص طبقات پایین و محروم جامعه که هیچ چارهای ندارند، از زمینگیران،
نیازمندان، گرفتاران، دردمندان، همانا در این طبقه محروم گروهی خویشتنداری
نموده، و گروهی به گدایی دست نیاز بر میدارند، پس برای خدا پاسدار حقّی
باش که خداوند برای این طبقه معّین فرموده است، بخشی از بیتالمال، و بخشی
از غلّههای زمینهای غنیمتی اسلام را در هر شهری به طبقات پایین اختصاص ده،
زیرا برای دورترین مسلمانان همانند نزدیکترینشان سهمی مساوی وجود دارد و
تو مسئوول رعایت آن میباشی. مبادا سرمستی حکومت تو را از رسیدگی به
آنان باز دارد، که هرگز انجام کارهای فراوان و مهم عذری برای ترک
مسؤولیتهای کوچکتر نخواهد بود، همواره در فکر مشکلات آنان باش، و از آنان
روی بر نگردان، به ویژه امور کسانی را از آنان بیشتر رسیدگی کن که از
کوچکی به چشم نمیآیند و دیگران آنان را کوچک میشمارند و کمتر به تو
دسترسی دارند. برای این گروه از افراد مورد اطمینان خود که خدا ترس و فروتنند انتخاب کن، تا پیرامونشان تحقیق و مسائل آنان را به تو گزارش کنند. سپس
در رفع مشکلاتشان بگونهای عمل کن که در پیشگاه خدا عذری داشته باشی، زیرا
این گروه در میان رعیت بیشتر از دیگران به عدالت نیازمندند، و حق آنان را
بگونهای بپرداز که در نزد خدا معذور باشی، از یتیمان خردسال، و پیران
سالخورده که راه چارهای ندارند. و دست نیاز بر نمیدارند، پیوسته دلجویی کن که مسؤولیتی سنگین بر دوش زمامداران است. اگر
چه حق، تمامش سنگین است امّا خدا آن را بر مردمی آسان میکند که آخرت
میطلبند، نفس را به شکیبایی وا میدارند، و به وعدههای پروردگار اطمینان
دارند.» [1] .
پی نوشت ها: (1) نامه 101: 53 نهجالبلاغه، معجمالمفهرس محمد دشتی
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 585