حدیث مدینة العلم: شهر علم و دَرِ علم
حدیث «مدینة العلم» یکی دیگر از مناقب مخصوص امام علی علیه السلام و از احادیث «متواتر» است که رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم در حقّ آن حضرت فرمود:
اَنَا مَدینَةُ العِلْمِ وَ عَلِی بابُها، فَمَنْ اَرادَ العِلْمَ، فَلْیأتِ البَاب
«من شهر علم هستم و دروازه آن شهر علی بن ابیطالب است، هرکه علم بخواهد به دروازه شهر بیاید». [1] .
منظور رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم از این حدیث آن است که:
من علم خود را به علی بن ابیطالب علیه السلام منتقل کرده‌ام،
و علوم من در وجود وِی متمرکز است،
و من در او خلاصه می‌شوم،
اگر برای دانستن علوم به امام علی علیه السلام مراجعه کنید، مانند آنست که به من مراجعه کرده‌اید.
خواه در زندگی من و یا بعد از مرگم باشد،
مخصوصاً این روایت بیشتر به دوران رحلت رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم مربوط می‌شود که علی بن ابیطالب علیه السلام را به صورت یک پناهگاه علمی برای امّت اسلامی معرّفی فرمود.
در بسیاری از روایات آمده است که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم بارها با علی خلوت می‌کرد.
از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام پرسیدند:
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم چه چیز به شما بخشیده است؟
فرمود:
عَلَّمَنی اَلْفَ بابٍ مِنَ الْعِلْمِ، فَتَحَ لی مِنْ کُلِّ بابٍ اَلْفَ بابٍ [2] .
«هزار نوع علم به من آموخت که از هر نوع آن هزار علم دیگر بر من مکشوف گردید».