نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 126
افشای ماهیت عمروعاص
امام علی علیه السلام نسبت به انحرافات فکری و ماهیت فاسد عمروعاص فرمود: عَجَباً
لِابْنِ النَّابِغَةِ! یزْعُمُ لِأَهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِی دُعَابَةً،
وَأَنِّی امْرُؤٌ تِلْعَابَةٌ: أُعَافِسُ وَأُمَارِسُ! لَقَدْ قَالَ
بَاطِلاً، وَنَطَقَ آثِماً. أَمَا - وَشَرُّ الْقَوْلِ الْکِذْبُ - إِنَّهُ
لَیقُولُ فَیکْذِبُ، وَیعِدُ فَیخْلِفُ، وَیسْأَلُ فَیبْخَلُ، وَیسْأَلُ
فَیلْحِفُ، وَیخُونُ الْعَهْدَ، وَیقْطَعُ الْإِلَّ؛ فَإِذَا کَانَ عِنْدَ
الْحَرْبِ فَأَی زَاجِرٍ وَآمِرٍ هُوَ! مَا لَمْ تَأْخُذِ السُّیوفُ
مَآخِذَهَا، فَإِذَا کَانَ ذلِکَ کَانَ أَکْبَرُ مَکِیدَتِهِ أَنْ یمْنَحَ
الْقِرْمَ سُبَّتَهُ. أَمَا وَاللَّهِ اِنِّی لََیمْنَعُنِی مِنَ
اللَّعِبِ ذِکْرُ الْمَوْتِ، وَإِنَّهُ لََیمْنَعُهُ مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ
نِسْیانُ الْآخِرَةِ، إِنَّهُ لَمْ یبَایعْ مُعَاوِیةَ حَتَّی شَرَطَ أَنْ
یؤْتِیهُ أَتِیةً، وَیرْضَخَ لَهُ عَلی تَرْکِ الدِّینِ رَضِیخَةً. [1] . (شگفتا
از عمروعاص پسر نابغه! [2] میان مردم شام گفت که من اهل شوخی و خوشگذرانی
بوده، و عمر بیهوده میگذرانم!! حرفی از روی باطل گفت و گناه در میان
شامیان انتشار داد. مردم آگاه باشید! بدترین گفتار دروغ است، عمروعاص
سخن میگوید، پس دروغ میبندد، وعده میدهد و خلاف آن مرتکب میشود،
درخواست میکند و اصرار میورزد، اما اگر چیزی از او بخواهند، بخل میورزد،
به پیمان خیانت میکند، و پیوند خویشاوندی را قطع مینماید، پیش از آغاز
نبرد در هیاهو و امر و نهی بیمانند است تا آنجا که دستها به سوی قبضه
شمشیرها نرود. امّا در آغاز نبرد، و برهنه شدن شمشیرها، بزرگ ترین نیرنگ او این است که عورت خویش آشکار کرده، فرار نماید. [3] . آگاه
باشید! به خدا سوگند که یاد مرگ مرا از شوخی و کارهای بیهوده باز میدارد،
ولی عمروعاص را فراموشی آخرت از سخن حق بازداشته است، با معاویه بیعت نکرد
مگر بدان شرط که به او پاداش دهد، و در برابر ترک دین خویش، رشوهای تسلیم
او کند.)
پی نوشت ها: (1) خطبه 84 نهجالبلاغه معجم المفهرس. (2)
نابغه: زن معروفه، آلوده دامن، که اسم مادر عمر و عاص بود، زن اسیری بود
که عبداللّه بن جدعان او را خرید چون فاسد و بیپروا بود او را رها کرد،
وقتی عمر و عاص متولّد شد، ابولهب، امیة بن خلف، هشام بن مغیره، ابوسفیان،
عاص بن وائل، هر کدام ادّعا داشتند که عمرو، فرزند اوست: ربیع الابرار،
زمخشری. [3] عمرو عاص در این فکر بود که در میدان صفین روزی خودی نشان
دهد، تا آن که سوار نقابداری از سپاه امام علی علیه السلام به میدان آمد،
عمرو فکر کرد حریف اوست، با سرعت در مقابل سرباز نقابدار ایستاد و گرد و
خاک کرد، وقتی حمله آغاز شد دانست که آن نقابدار، علی علیه السلام است،
درمانده شد چه کند؟ مقاومت کند کشته میشود، فرار کند آبرویش میرود، هنوز
انتخاب نکرده بود که حمله سریع و ناگهانی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه
السلام به او مهلت نداد، از روی اسب سرنگون شد، مرگ را با چشم خود دید،
ناگاه زشتترین حیله را به کار گرفت، که عورت خود را آشکار کرد، و امام
علی علیه السلام او را در پستی و رسواییش واگذارد، عمرو عاص با سرعت فرار
کرد و خود را نجات داد، و در میان دو لشگر آن روز، و در تاریخ بشریت آبروی
خود را بُرد.
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 126