حسن بصری از عالم نمایانی بود که فکر می‌کرد از دیگران بهتر می‌فهمد
و در ماجرای جنگ جمل نیز مردم را دچار تزلزل می‌کرد،
امّا نمی‌دانست و درک نمی‌کرد که جاهل است.
پس از جنگ جمل و آزاد شدن شهر بصره، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در مسجد جامع شهر، سخنرانی می‌کرد و حسن بصری در میان جمعیت نشسته به ظاهر سخنان امام علی علیه السلام را می‌نوشت و با تظاهر و ریا، خودی نشان می‌داد.
حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام برای افشای ماهیت نفوذی او که در گمراهی مردم نقش داشت، فرمود:
هر قومی همانند قوم موسی «سامری» دارد (آن کس که گوساله درست کرد و یهودیان را در چند روز غیبتِ پیامبرِ خدا، گوساله پرست کرد.)
و حسن بصری، سامری این امّت اسلامی است، با این تفاوت که سامری زمان موسی علیه السلام می‌گفت:
لامَساسَ (با من تماس نگیرید.)
و سامری زمان ما می‌گوید:
لاقِتالَ (جنگ نکنید) [1] .