نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1180
طلب آمرزش
مردی در کنارم به نماز ایستاده بود. شنیدم که برای پدر و مدر خود که در جاهلیت از دست داده بود استغفار میکند. به او گفتم: آیا برای پدر و مادر خود که در جاهلیت به حال کفر مرده اند استغفار میکنی و برای آنان آمرزش میطلبی؟! گفت: چه مانعی دارد؟ مگر این ابراهیم نیست که برای پدر خود (آزر) آمرزش خواسته است؟! ندانستم که در پاسخ وی جه بگویم. قصه را برای رسول خدا(ص) بیان کردم که این آیه نازل گشت: و
استغفار و طلب آمرزش ابراهیم برای پدرش (یعنی عمویش) جز یک وعده محض نبوده
است و چون بر وی معلوم گشت که او دشمن خداست، از وی تبری و دروی جست. [1] . ابراهیم بعد از وفات پدر دریافت که او دشمن خداست و لذا هیچ استغفاری برای وی نکرد. عن علی قال: صلی رجل الی جنبی فاستغفر لابویه و کانا ماتا فی الجاهلیه فقلت: تستغفر لابویک و قد فی جاهلیه؟ فقال: قد استغفر ابراهیم لابیه! فلم ادر ما ارد علیه فذکرت ذلک للنبی فانزل الله: (و
ما کان استغفار ابراهیم لابیه الا عن موعده وعدها ایاه فلما تبین له
انهعدو لله تبرا منه)...لما مات تبین نه عدو لله فلم یستغفرله. [2] .
پی نوشت ها: (1) سوره توبه (114:9). (2)
بحار، ج 75، ص 90. مقصود از آب در آیه شریفه، آزر عموی ابراهیم است نه پدر
او؛ چه اینکه در جای خود ثابت است که پدران و اجداد ائمه طاهرین و
پیامبران همواره موحد بودهاند و دامان پاک آنها هرگز به قذارت شرک آلوده
نگشته است. علامه طباطبایی در جلد هفتم المیزان، آنجا که به بحث از
تفسیر آیه شریفه پرداخته، فرموده است: کلمه اب همانطور که بر پدر صلبی
اطلاق میشود و در مورد عمو و سرپرست هم به کار میرود. سپس شواهدی از قرآن
کریم در اثبات سخن خود میآورد و آنگاه مینویسد: ابراهیم پس از تعمیر
خانه کعبه دعا میکند و مطالبی را از خدای بزرگ درخواست مینماید تا آنکه
میگوید: (ربنا اغفرلی و لوالدی و للمومنین یوم الحساب) (آیات 31 و41 سوره
ابراهیم) که در اینجا میبینیم بعد از آن بیزاری جستن و تبری از پدرش، باز
هم برای پدر و مادر خود طلب مغفرت کرده، اما این بار از آن دو با جمله
والدی یاد کرده است. از جمع بندی بین آیات معلوم میشود که والد در این
آیه با قرائنی که در کار است پدر صلبی و واقعی ابراهیم بوده و این شخص غیر
از آزر است. لطف مطلب در تعبیر به والد است که معمولاً بر پدر صلبی اطلاق
میشود، برخلاف اب که همانگونه که گفته شد؛ گذشته از پدر بر عمو و سرپرست و
پدر مادر و شوهر مادر هم اطلاق میشود.
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1180