مادّه عبارتست از امرى كه قابل تبديل به چ يز ديگر باشد مانند آب كه مادّه‌

هوا يا غذا كه مادّه نيرو و انرژى است.

براى مادّه دو معنا است:

1- مادّه بمعناى اخصّ.

2- مادّه بمعناى اعمّ.

معناى اخص: مادّه به اين معنا عبارتست از محلّى كه در وجود محتاج به‌

حال باشد همچون اجسام خارجى.

معناى اعمّ: مادّه به اين معنا عبارتست از مطلق محلّ چ ه در وجود احتياج به‌

حالّ داشته باشد يا از آن مستغنى باشد و حلول حالّ در آن چ ه بطور سريان و جريان‌

بوده و چ ه بنحو تعلّق و به اين معنا شامل موضوع و محلّ عرض و متعلّق نفس كه بدن‌

باشد مى‌شود زيرا حلول نفس در بدن بنحو تعلّق است و در فرق مادّه با موضوع‌

گ فته‌اند:

موضوع بدون عارض در خارج محقّق مى‌شود ولى مادّه بدون آن مستحيل‌

الوجود است.

اقسام مادّه‌

براى مادّه اقسامى ذكر كرده‌اند كه ذيلا مرقوم مى‌شود:

1- مادّه واحد: آنست كه عنصر به تنهائى و بدون انضمام با غير حامل قوّه‌

و محلّ صورت باشد.

2- مادّه مركّب: آنست كه عنصر با انضمام بغير خود حامل قوّه باشد.

و هر كدام از اين دو قسم نيز بر دو قسمند:

1- با حصول تغيير در ذات و صفت.

2- با عدم حصول تغيير در آن دو.

تغيير نيز بر دو نحو ممكن است:

1- آنكه در ذات و صفت زيادى حاصل شود.

2- آنكه در آن دو نقصان و كمبود ايجاد شود.