بالذّات كالازمنة او بالعرض كالزّمانيّات.

و، منه، السّبق بالرّتبة، اى بالترّتيب، ثم، منه السّبق، بالشّرف،

كتقدّم الفاضل على المفضول.

ترجمه:

فصل اقسام هشتگانه سبق‌

مصنّف ميفرمايد:

و دو معناى مقابل سبق كه تأخّر و تقارن باشند نيز بحسب انقسام آن‌

تقسيم شده بدون اينكه بينشان و بين سبق تفاوتى باشد و لذا تقسيم آندو را در

اينفصل متعرّض نشديم.

و چ ون تقدّم و تأخّر در مفهوم و معناى قدم و حدوث اخذ شده‌اند و ايندو

بانحاء و انواعى هستند لا جرم مبحث تقدم و تأخّر را بدنبال مبحث حدوث و قدم‌

درآورديم.

برخى از اقسام سبق، سبق زمانى بوده و بعضى ديگر سبق بالرّتبه يعنى‌

سبق بالتّرتيت.

البتّه اين قسم از سبق، سبق انفكاكى در وجود است اعمّ از آنكه سابق و

لا حق ذاتا با هم مجتمع نبوده همچون ازمنه يا بالعرض اجتماع نكنند نظير

زمانيّات.

سپس قسم ديگر سبق، سبق بالشّرف است مانند تقدّم فاضل بر مفضول.

شرح فارسى:

فصول الحكمة، شرح فارسى بر منظومه (مبحث الهيات) ؛ ج‌2 ؛ ص664

توضيح‌

از مقايسه موجودى بموجود ديگر سه مفهوم تحقّق پ يدا مى‌كند:

1- سبق.

2- تقارن.

3- تأخّر.