شرح عربى: و منها قولنا: و حاجة الممكن، الى المؤثّر بديهيّة اوّليّة، غير مفتقرة الى‌

الدّليل بل الى شيى‌ء آخر ممّا يفتقر اليه اقسامه الخمسة الاخرى و لكنّ‌

التّصديق الاوّلى قد يحصل فيه خفاء لعدم تصوّر اطرافه و خفاء

التّصوّر غير قادح في اوّلية التّصديق.

ترجمه: و از جمله اين ابحاث قول ما است كه گ فته‌ايم:

احتياج ممكن به مؤثّر امر اوّلى و بديهى بوده بطورى كه نيازى به دليل ندارد

بلكه احتياجش به چ يز ديگرى است كه اقسام پ ن چگ انه بديهى بآن محتاجند ولى در

عين حال اين تصديق اوّلى (حكم به اوّلى بودن احتياج ممكن به مؤثّر) گ اهى در

آن بملاحظه عدم تصوّر اطرافش خفاء واقع ميشود منتهى بايد توجّه داشت كه خفاء

تصوّر در اوّلى بودن تصديق قدح و ضررى وارد نمى‌كند.

شرح فارسى:

توضيح‌

بحث پنجم در بديهى بودن احتياج ممكن به مؤثّر

يكى ديگر از ابحاث مربوطه بامكان احتياج ممكنات بمؤثّر واجب است و

اين مسئله بلحاظ بداهتش محتاج باقامه دليل نيست چ نان چ ه باعتبار اوّليّتش متوقف‌

بامر ديگرى نيز نميباشد.

تفصيل و شرح‌

در بخش منطق گ فته شد قضاياى بديهيّه بر شش قسمند:

1- اوّليات: و آن قضاياى بديهيّه‌ايست كه تصديق آنها نه محتاج باقامه‌

دليل باشد و نه بر تصوّر مقدّماتى چ نان چ ه گ وئيم: كلّ از جزء بزرگتر است.

2- مشاهدات: و آن قضاياى بديهيّه‌ايست كه تصديق آنها محتاج باقامه‌

دليل نبوده لكن متوقّف بر مقدّمات محسوسه و وجدانيّه مى‌باشد.