انّما اعتبره من اعتبر لكون ما ينسب الى الماضي و الحال من الامور الممكنة

امّا موجودا او معدوما فيكون انّما ساقها من حاقّ الوسط الى احد

الطّرفين ضرورة ما و الباقي على الامكان الصّرف لا يكون الّا ما ينسب‌

الى الاستقبال من الممكنات الّتي لا يعرف حالها اءيكون موجودة

اذاحان وقتها ام لا يكون.

و ينبغي ان يكون هذا الممكن ممكنا بالمعنى الاخصّ مع تقييده‌

بالاستقبال لانّ الاوّلين ربّما يقعان على ما تعيّن احد طرفيه لضرورة ما

كالكسوف فلا يكون ممكنا صرفا انتهى.

ترجمه: و گ اهى از امكان، امكان استقبالى اراده مى‌شود و آن عبارتست از سلب‌

جميع ضرورات حتّى ضرورت بشرط محمول چ ه آنكه اينقسم از ضرورت در

اوصاف مستقبله براى شيى‌ء معتبر مى‌باشد.

مرحوم محقّق طوسى در ذيل كلام شيخ كه اينمعنا را براى امكان ذكر كرده‌

ميفرمايد:

اين معنا را كسانى كه اعتبار كرده‌اند بخاطر اينستكه اوصاف ممكنه‌

منسوب بشيى‌ء در زمان ماضى و حال يا موجود بوده و يا معدوم مى‌باشند پ س‌

ضرورت وجود يا عدم اين اوصاف را ازحاقّ وسط كه وسط حقيقى است بيكى از

دو طرف وجود يا عدم سوق داده و كشانده است و باقى اوصاف كه اوصاف منسوب‌

بشيى‌ء در زمان استقبال مى‌باشند بر امكان صرف باقى مانده و معلوم نيست كه‌

وقتى زمانشان فرا برسد آيا وجود پ يدا مى‌كنند يا بعدم باقى ميمانند و شايسته است‌

اين قسم از ممكن را ممكن بمعناى اخصّ مقيّد به استقبال نمايند زيرا معناى اوّل و

دوّم بسا يك طرف از وجود و عدم در آنها بخاطر ضرورتى كه پ يدا مى‌كنند متعيّن‌

مى‌شوند همچون كسوف كه علّت محدثه آن وجودش را حتمى قرار مى‌دهد بنابراين‌

ممكن صرف نميتوان آنرا خواند.

تمام شد كلام مرحوم خواجه طوسى.