قار الذّات: آن است كه اجزاء مفروضه آن با هم در يك آن موجود باشند

همچون مقادير ثلاث (خطّ، سطح، جسم).

غير قار الذّات: آن است كه چ نين نباشند بلكه اجزاء بتدريج در خارج‌

محقّق شوند بطورى كه هر جزئى از آن كه موجود شود جزء قبلى منعدم گ ردد

همچون زمان و حركت.

قوله: جسم تعليمى: عبارتست از عرضى كه قائم به جسم طبيعى باشد و آن‌

نفس ابعاد سه‌گانه است پ س قهرا جسم طبيعى عبارت از جوهرى مى‌شود كه محلّ‌

تقوّم و تحصّل ابعاد مى‌گردد لذا فرق بين اين دو اين است كه جسم تعليمى از مقوله‌

عرض است ولى جسم طبيعى جوهر مى‌باشد و نيز فرق ديگر اين است كه جسم‌

تعليمى قابل تغيير و تبدّل است ولى جسم طبيعى چ نين نيست.

قطب الدّين در درّة التّاج در شرح اين فرق گ ويد:

و فرق ميان اين مقادير و ميان جسم طبيعى آن است كه هر يكى از اين‌

مقادير متبدّل مى‌شود بر جسمى واحد با آنكه آن جسم بحال خود باشد بى تبدّلى و

متبدّل غير غير متبدّل باشد، نمى‌بينى كه پ اره موم را چ ون مشكّل كنى به اشكال‌

مختلف چگ ونه طول او زيادت مى‌شود يكبار و كم مى‌شود ديگر بار و همچنين‌

عرض و عمق آن با آنكه جسميّت او در جميع احوال همانست كه بود پ س هر يكى‌

از خطّ و سطح و عمق عرض باشند در جسم انتهى.

متن: « 330، 329، 328 »

تجزيه و تركيب‌

ليس: از افعال ناقصه و « كم » اسم آن و « قابل الضّدّيّة» خبر آن مى‌باشد.