مسرّج الواقع فى قول العجّاج.

و عجّاج عبارت است از عبد اللّه بصرى، كنيه‌اش ابو محمد است وى داراى ديوانى است كه از ابتداء تا انتهايش رجز مى‌باشد.

قوله: و سريج اسم قين: كلمه [قين‌] حدّاد يعنى آهنگر را گويند.

قوله: فان قلت لم لم يجعلوه الخ: حاصل اين سؤال چنين است:

كلمه [مسرّجا] را مى‌توان اسم مفعول از [سرّج اللّه وجهه‌] يعنى نوّر اللّه وجهه قرار داد بنابراين معناى [مسرّج‌] منوّر مى‌گردد و طبق اينمعنا در آن نسبت تشبيهى نبوده و در نتيجه از غرابت خالى بوده و فصيح مى‌باشد.

متن: و المخالفة نحو: الحمد للّه العلىّ الاجلل.

شرح عربى‌ و المخالفة ان تكون الكلمة على خلاف قانون مفردات الالفاظ الموضوعة اعنى على خلاف ما ثبت عن الواضع نحو الاجلل بفك الادغام فى قوله الحمد للّه العلىّ الاجلل و القياس الاجلّ بالادغام فنحو آل و ماء و ابى يأبى و عور يعور فصيح لانه ثبت عن الواضع كذلك.

ترجمه‌

مصنّف گويد:

و مخالفت با قياس مانند كلمه [اجلل‌] در اين عبارت الحمد للّه العلىّ الاجلل.

شارح گويد:

مخالفت با قياس آنست كه كلمه برخلاف قانون مفردات الفاظ