مذكور در كلام تلقّى گردد.

و دليل بر امريكه ذكر شد مفهوم خطاب و شهادت ذوق و استعمال مى‌باشد.

ولى حق از نظر ما اينستكه اينحكم كلّى و دائمى نبوده بلكه اكثرا اينطور مى‌باشد و برهان ما فرموده حقتعالى است كه مى‌فرمايد:

و اللّه لا يحبّ كلّ مختال فخور ، و نيز در مورد ديگر مى‌فرمايد:

و اللّه لا يحب كلّ كفّار اثيم‌ ، و در جاى ديگر چنين آمده:

و لا تطع كلّ حلّاف مهين‌ .

توضيح‌

حاصل كلام شيخ عبد القاهر اينستكه:

اگر كلمه [كل‌] بعد از نفى و ادات آن قرار گيرد اعم از آن‌كه ادات نفى در آن عامل نيز بوده يا چنين نباشد و اعم از آنكه خبر فعلى بوده نظير قول ابو الطّيب متنبى كه مى‌گويد:

ما كلّ ما يتمنّى المرء يدركه الخ.

شاهد در خبر فعلى است كه [يتمنى‌] باشد.

و يا آنكه خبر غير فعل باشد چنانچه در همين مثال به جاى [يتمنى‌] متمنى قرار دهيم.

حاصل وقتى [كلّ‌] پس از ادات نفى قرار گرفت نفى بشمول فقط تعلّق گرفته و آنرا سلب مى‌كند نه اصل فعل را در نتيجه كلام مفيد ثبوت فعل يا وصف براى پاره‌اى از افراد مضاف‌اليه [كلّ‌] مى‌باشد چنانچه در بيت ابو الطّيّب معناى مقصود آنست كه: