شرح فارسى:

توضيح‌

آوردن ضمير فصل براى مسنداليه‌

ضمير فصل ضميرى استكه بين مبتداء (مسنداليه) و خبر (مسند) واقع مى‌شود و مقصود اصلى از ذكر آن اينست تا مبتداء و خبر بصفت و موصوف اشتباه نشوند پس در حقيقت اين ضمير فاصل و مايز بين خبر و صفت است و بهمين جهت اهل بصره آنرا باين نام موسوم كرده‌اند و ادباء كوفه از آن به ضمير عماد نام مى‌برند و در وجه تسميه آن طبق گفته ابن حاجب در كافيه گفته‌اند:

چون ما بعد را حفظ نموده و از احتمال سقوط خبريّت مصون مى‌دارد همچون تير و ستون در خانه كه سقف را از خطر سقوط محافظت مى‌كند.

و براى ذكر آن سه فائده گفته‌اند:

1- اعلام باينكه ما بعد آن خبر است نه صفت چنانچه گذشت.

2- تأكيد فلذا شرط است بعد از معرفه قرار گيرد چه آن‌كه نكرات را تأكيد نمى‌كند مگر در موارد استثنائى كه مقام محل ذكر آن‌ها نيست.

3- تخصيص مسنداليه بمسند كه از آن بقصر مسند بر مسنداليه تعبير مى‌كنند مانند: زيد هو القائم، چه آنكه معناى آن قصر قيام بر زيد است پس زيد را اختصاص به قائم داده‌ايم و از ما سوايش سلب نموده‌ايم.

قوله: و انّما جعله من احوال المسند اليه: مصنّف آوردن‌