كلّ واحد واحد من الافراد و المثنى انّما يتناول كلّ اثنين و اثنين و الجمع انّما يتناول كلّ جماعة جماعة بدليل صحّة لا رجال فى الدّار اذا كان فيها رجل و رجلان دون لا رجل فانّه لا يصحّ اذا كان فيها رجل او رجلان و هذا فى النكرة المنفيّة مسلّم و امّا فى المعرّف باللام فلا نسلّم بل الجمع المعرّف بلام الاستغراق يتناول كلّ واحد من الافراد على ما ذكره اكثر ائمة الاصول و النّحو و دلّ عليه الاستقراء و اشار اليه ائمّة التّفسير و قد اشبعنا الكلام فى هذا المقام فى الشرح فليطالع ثمّة و لمّا كان ههنا مظنّة اعتراض و هو ان افراد الاسم يدلّ على وحدة معناه و الاستغراق يدلّ على تعدّده و هما متنافيان اجاب عنه بقوله‌

ترجمه‌

مصنّف گويد:

و استغراق مفرد تعميمش بيشتر و شمولش زيادتر است بدليل صحّت [لا رجال فى الدّار] در زمانيكه در آن يك يا دو مرد وجود داشته باشند در حاليكه [لا رجال فى الدّار] نمى‌توان گفت.

شارح گويد:

استغراق مفرد چه بواسطه حرف تعريف بر آن دلالت شود و چه غير آن از استغراق تثنيه و جمع شمولش بيشتر است يعنى استغراق مفرد هرتك‌تك افراد را شامل شده ولى استغراق در تثنيه هردوتا دوتا و در جمع هرجماعت، جماعت را شامل مى‌گردد.

سپس در ذيل [بدليل صحّة لا رجال الخ‌] مى‌گويد:

چه آنكه مثال [لا رجال فى الدّار] زمانيكه در آن يك يا دو مرد باشد صحيح نيست.

البته اين امر كه گفته شد در نكره منفى مسلّم و قطعى است‌