فائده ادبى‌

شارح در عبارت اخير خود اشاره بفائده ادبى نموده كه حاصل آن مرقوم مى‌شود:

لفظ ذلك از اسماء اشاره است و قاعده در اسماء اشاره اينستكه با آنها امور محسوس و مشاهد را مورد اشاره قرار دهند ولى از ميان الفاظ اشاره لفظ مزبور قابل استكه در غائب از حاسّه بصر استعمال گردد اعم از اينكه ذات بوده همچون: [ ذلكم اللّه ربّكم‌ ] يا معنا باشد مانند: ذلك الضرب قد اعجبنى.

و چه بسيار شده كه مشاراليه آنرا معناى حاضر قرار ميدهند و مجوّز اين استعمال آنست كه بلحاظ عدم ادراكش بحواس ظاهر همچون امور بعيده محسوب شده و قابل اشاره به (ذلك) مى‌شود همچون مثال در كتاب [ الم ذلك الكتاب‌ ].

قوله: تنزيلا لبعد درجته و رفعة محلّه: ضمير در [درجته‌] و [محلّه‌] بكتاب راجعست.

و اين عبارت جواب از سؤال مقدر است و تقرير سؤال چنين مى باشد:

كتاب كه مورد اشاره قرار گرفته حاضر است نه غائب، پس وجه آنكه با اسم اشاره بعيد بآن اشاره شده چيست؟

شارح در جواب گويد:

اگرچه كتاب حاضر است ولى بملاحظه بعد درجه و رفعت- محلّش بمنزله بعيد قرار داده شده و لفظ [ذلك‌] در آن استعمال شده.