فعل داراى فاعل يا مفعول بهى بوده كه وقتى آنرا به آنها اسناد مى‌دهند اسنادش حقيقى باشد حال بايد گفت:

معرفت و اطّلاع بر اين فاعل و مفعول يا ظاهر است و يا خفّى به آن شرحى كه مصنّف در متن آورده.

و مقصود از [خفىّ‌] آنست كه بعد از نظر و تأمّل ظاهر و روشن مى‌شود.

و در ذيل قول شاعر كه گفته يزيدك وجهه حسنا الى آخر البيت وجه خفاء را اينطور بيان مى‌كند:

زيرا خداوند متعال دقائق و ظرافى از حسن و جمال در صورتش به وديعه قرار داده كه اطلاع بر آنها بدون تأمّل و دقّت نظر حاصل نمى‌شود.

و غرض مصنّف از طرح اين بحث طعن و تعريض بشيخ عبد القاهر و ردّ بر وى مى‌باشد چه آنكه وى گمان نموده لازم نيست در هرمجاز عقلى، اسناد حقيقى وجود داشته باشد بدليل آنكه در [سرّتنى رؤيتك‌] و [يزيدك وجهه حسنا] فاعل وجود ندارد كه اسناد بآن حقيقى باشد چنانچه در مثال [اقدمنى بلدك حقّ لى على فلان‌] نيز امر چنين است زيرا در اين سه مثال آنچه موجود است [سرور] و [زيارت‌] و [قدوم‌] مى‌باشد و فاعلى ديگر در آنها نمى‌توان يافت.

فخر رازى بر شيخ ايراد نموده و گفته است براى هرفعلى ناچاريم از فاعل حقيقى زيرا صدور فعل و تحقّقش بدون فاعل امريست ممتنع لذا اگر فاعل همان باشد كه فعل بآن نسبت داده شده پس مجاز نمى‌باشد و در غير اينصورت تقدير فاعل بايد ممكن باشد.