ترجمه‌

مصنّف گويد:

و آنچيزى كه در علوم مذكوره روشن و معلوم مى‌شود يا بحسّ درك مى‌گردد عبارتست از غير تعقيد معنوى.

شارح گويد:

ضمير [هو] در عبارت مصنّف به [ما يبيّن فى العلوم المذكورة] يا ما يدرك بالحسّ عود مى‌كند.

بنابراين در واقع ضمير به [ماء موصول‌] راجعست و كسيكه گمان نموده ضمير به [ما يدرك بالحسّ‌] راجعست سهو و اشتباه ظاهر و روشنى نموده.

سپس در ذيل [ما عدا التّعقيد المعنوى‌] اينطور تعليل مى‌آورد.

زيرا باين علوم و نيز بواسطه حسّ نمى‌توان كلام خالى از تعقيد معنوى را از غيرش تميز و تشخيص داد بنابراين دانسته شد كه مرجع علم بلاغت برخى از آن در علوم ذكر شده روشن شده و بعضى از آن بحسّ درك مى‌گردد.

باقى ماند احتراز از خطاء در اداء معناى مقصود و از تعقيد معنوى از اينرو حاجت ما را كشاند به تدوين دو علمى كه مفيد اين دو امر بانشد لذا ارباب دانش علم معانى را بمنظور اوّل و علم بيان را بجهت غرض دوّم وضع كردند چنانچه مصنف در عبارت بعدى بآن اشاره نموده است.

شرح فارسى:

توضيح‌

امورى كه در علوم مذكور معلوم شده و نيز آنچه كه به حواس درك مى‌شود درك مى‌شود غير از تعقيد معنوى‌