[وجوهى كه تابع بلاغت هستند]

اخلال و بعد از آنها نيز همچنين مى‌باشد لهذا بتفاوت رعايت قرب و بعد كلام از نظر بلاغت مراتبى پيدا ميكند، بعضى از آنها مرتبه نزديك بمرتبه اعلى است و برخى نزديك اسفل و پاره‌اى نيز در وسط و حدّ متعادل قرار دارند.

قوله: بعضها اعلى من بعض: ضمير در [بعضها] به مراتب راجع است.

متن: و يتبعها وجوه اخر تورث الكلام حسنا.

شرح عربى‌ و يتبعها اى بلاغة الكلام وجوه اخر سوى المطابقة و الفصاحة تورث الكلام حسنا.

و فى قوله [يتبعها] اشارة الى انّ تحسين هذه الوجوه للكلام عرضى خارج عن حدّ البلاغة و الى انّ هذه الوجوه انّما تعدّ محسّنة بعد رعاية المطابقة و الفصاحة.

و جعلها تابعه لبلاغة الكلام دون المتكلّم لانّها ليست ممّا تجعل المتكلّم متّصفا بصفة.

ترجمه‌

مصنّف گويد:

و تابع بلاغت است وجوه ديگرى كه بكلام حسن و زيبائى مى‌بخشد.

شارح گويد:

ضمير منصوبى در [يتبعها] به بلاغت كلام راجع بوده و مقصود از [وجوه اخر] وجوهى است غير از مطابقت با مقتضاى حال و فصاحت كلمات‌

و در قول مصنّف كه گفت [يتبعها] اشاره است به اينكه حسن بخشيدن اين وجوه بكلام عرضى بوده و از حدّ بلاغت خارجست و نيز