[دو طرف بلاغت‌]

حدّ الاعجاز لا يكون من الطّرف الاعلى الّذى هو حدّ الاعجاز و قد- اوضحنا ذلك فى الشرح.

و اسفل و هو ما اذا غيّر الكلام عنه الى ما دونه اى الى مرتبة اخرى هى ادنى منه و انزل التحق الكلام و انكان صحيح الاعراب عند البلغاء باصوات الحيوانات التى تصدر عن محالّها بحسب ما يتّفق من غير اعتبار اللطائف و الخواص الزّائدة على اصل المراد.

ترجمه‌

مصنّف گويد:

براى بلاغت دو طرف است:

طرف اعلى و آن حدّ اعجاز و آنچه نزديك بحدّ اعلى است مى‌باشد.

و طرف اسفل و آن عبارتست از مرتبه‌اى كه اگر كلام را از آن تغيير داده و به مادونش تنزّل دهيم كلام از نظر بلغاء به اصوات حيوانات ملحق مى‌شود.

شارح گويد:

ضمير در [لها] به [بلاغت‌] عائد است.

و حدّ اعجاز آنست كه كلام در بلاغتش بحدّى بالا رود كه از طاقت بشر خارج شده و آنها را از معارض آوردن عاجز و ناتوان كند.

و كلمه [ما يقرب منه‌] معطوف است بر قول مصنّف كه گفت [و هو حدّ الاعجاز] و ضمير در [منه‌] به اعلى عود مى‌كند يعنى اعلا با آنچه قريب بآن است هردو از حدّ اعجاز محسوب مى‌شوند.

و اين تقديرى كه ما نموديم موافقست با آنچه در كتاب مفتاح مى‌باشد.