2- قول امام عليه السّلام: من مثّل مثالا الى آخر حديث.

و چنانچه مشاهده مى‌شود لفظ ايندو حديث مطلق است ساختن مجسّمه و غير مجسّمه، ذوات الارواح و غير ذوات الارواح را شامل مى‌شود منتهى لازم است اين اطلاق را مقيّد ساخت و تنها بر حرمت تصوير ذوات الارواح اكتفاء كرد چه مجسّم و چه غير مجسّم.

ب: آنانكه تعبير به تماثيل مجسّمه كرده و حكم به تحريم آن كرده و گفته‌اند:

ساختن تماثيل مجسّمه حرام است چه از حيوان بوده و چه از غير حيوان امّا غير مجسّم يعنى تصوير و نقش حرام نيست چه از حيوان و چه از غير آن.

مرحوم مصنّف مى‌فرمايند:

تعبير مذكور در كلام ايشان « التّماثيل المجسّمة» مبتنى بر اينستكه لفظ « تمثال » شامل صورت غير حيوان نيز بشود چنانچه حقّ هم همين بوده و لفظ مزبور شامل صورت غير حيوان مى‌باشد و بهرتقدير اينقائل حكم به تحريم را اختصاص به مجسّم داده و چنانچه متذكّر شديم فرموده است ساختن مطلق مجسّمه حرام است چه مجسّمه حيوان و چه غير آن ولى نقش و تصوير حرام نيست زيرا قدر متيقّن از تقييد اطلاقات دالّه بر حرمت و ظاهر آنها بحكم غلبه استعمالى و وجودى نقوش و تصاوير بوده لذا خصوص نقش را مى‌توان مباح دانست امّا ساختن مجسّمه بحكم اطلاقات محكوم بحرمت هستند چه از ذوات الارواح بوده و چه از غير آنها باشد.

مناقشه مرحوم مصنّف در استدلال طائفه دوّم‌

مرحوم مصنّف مى‌فرمايند:

در استدلال اين جماعت اشكال و مناقشه داريم زيرا اگر بپذيريم كه بكمك غلبه استعمالى و وجودى ظاهر اطلاقات خصوص نقوش مى‌باشد ديگر باين اطلاقات نمى‌توان استدلال بر حرمت مجسّم نمود و بعبارت ديگر بين ظهور مقيّدات در نقوش و سقوط اطلاقات از درجه اعتبار نسبت باثبات حرمة مجسّم ملازمه است و وجه‌