نام کتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب چهارم مغنی نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 5
ترجمه:
باب چهارم در بيان احكامى است كه بين ادباء رائج بوده و بر شخص
اديب جهل و ندانستنش قبيح و ناپسند است
از جمله اين احكام، امورى است كه بواسطهاش مبتداء از خبر مشخّص و
معيّن مىگردد:
دو اسمى كه بدنبال يكديگر واقع شده بطورى كه يكى مقدّم و ديگرى مؤخّر
قرار گرفته است مىبايد در سه مسئله اوّلى را مبتداء و دوّمى را خبر دانست و اين
سه مسئله عبارتند از:
مسئله اوّل
[تشخيص مبتداء از خبر]
مسئله اوّل آنجائى است كه هردو معرفه باشند اعمّ از آنكه در رتبه با
هم متساوى بوده مانند: اللّه ربنّا (خداوند پروردگار ما است).
شاهد در دو كلمه « اللّه » و « ربّنا » است كه هردو معرفه و در رتبه با هم متساويند
زيرا « اللّه » علم بوده و « ربّنا » مضاف به ضمير است كه از حيث رتبه تعريفى با علم مساوى است فلذا
واجب است اوّلى كه اللّه باشد مبتداء فرض گردد.
يا مختلف باشند نظير: زيد الفاضل يا الفاضل زيد (زيد صاحب فضل و دانش
مىباشد).
شاهد در دو كلمه « زيد » و « الفاضل » است كه از حيث رتبه تعريفى با هم مختلف هستند
لذا لازم است اوّلى را مبتداء و دوّمى را خبر قرار داد.
حكمى كه ذكر شد بعقيده مشهور از ادباء است ولى در مقابل برخى ديگر
گفتهاند:
جايز است هركدام را مبتداء و ديگرى را خبر فرض نمود چه در رتبه باهم
متساوى بوده يا اختلاف داشته باشند.
نام کتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب چهارم مغنی نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 5