تذكّر: تا اينجا برداشت و استفاده مصنّف از كلام صاحب فصول را بيان كرديم.

برداشت مصنّف از كلام صاحب فصول نادرست است‌

نكته: برداشت و تفسير مصنّف را از كلام صاحب فصول، بيان كرديم لكن صاحب فصول اصلا چنان مطلبى را نفرموده و تصرّفى در موضوع قضيّه ننموده‌اند.

بيان ذلك: كلمه «ذات» كه در عبارت صاحب فصول، اخذ شده، آن ذاتى نيست كه در موضوع قضيّه باشد بلكه مقصود از «ذات» همان مصداق ذات است كه در جانب محمول- در مشتق- و ضاحك و كاتب، اخذ شده‌ و ايشان تصرّفى در موضوع قضيّه ننموده بلكه موضوع، همان «انسان» مطلق هست، صاحب فصول خواسته‌اند بفرمايند: در قضيّه فرضا «الانسان كاتب» نزاع و بحث ما در «محمول» قضيّه است كه آيا در معناى مشتق و كاتب، مصداق ذات كه انسان باشد، مأخوذ است يا نه و اصلا ايشان دخالتى در موضوع قضيّه ننموده بلكه موضوع بر اطلاق خودش باقى است و در نتيجه خواسته‌اند كلام محقق شريف و انقلاب قضيّه ممكنه به ضروريّه را به اين بيان‌