مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 110.

خويى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج 5، ص 196.

حيدرى، على نقى، اصول الاستنباط، ص 139.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص 235.

بروجردى، حسين، نهاية الاصول، ص 333.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص 475 و 479.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص (347-346).

شهابى، محمود، تقريرات اصول، جزء 1، ص 82.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 112.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 140.

مخصص مبيَّن

مخصِّص فاقد ابهام و اجمال

مخصِّص مبيَّن، به مخصصى گفته مى شود كه معناى آن كاملا روشن بوده و نه از نظر مصداق و نه از نظر مفهوم، هيچ ابهام واجمالى در آن نيست; براى مثال، در عبارت «اكرم العلماء الا زيدا» در صورتى كه زيد، شناخته شده باشد، مخصِّص مبيَّن است.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص 326.

رشاد، محمد، اصول فقه، ص 158.

علامه حلى، حسن بن يوسف، مبادى الوصول الى علم الاصول، ص 131.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص 235.

عراقى، ضياء الدين، مقالات الاصول، ج 1، ص (439-438).

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 110.

ولايى، عيسى، فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول، ص 309.

مخصص متصل

مخصِّص متصل به دليل عام

مخصص متصل، آن است كه از نظر عرفى به عام چسبيده باشد; به بيان ديگر، مخصص در صورتى متصل است كه كلام مستقلى نباشد، بلكه به واسطه اتصال به كلام ديگرى افاده تخصيص كند.

مخصص متصل پنج قسم است:

1. تخصيص به شرط، مثل: «اكرم العلماء إن كانوا فقهاء»،

2. تخصيص به وصف، مثل: «اكرم العلماء الطوال»،

3. تخصيص به غايات، مثل: «اكرم العلماء الى يوم الجمعة»،

4. تخصيص به استثناى متصل، مثل: «اكرم العلماء الا الفقهاء»،

5. تخصيص به بدل بعض، مثل: «اكرم العلماء الفقهاء».

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 3، ص 477.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 98.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص 234.

زحيلى، وهبه، الوجيز فى اصول الفقه، ص 200.

زهيرالمالكى، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج 2، ص 270.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص 313.

خويى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج 5، ص 163.

ميرزاى قمى، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانين الاصول، ج 1، ص 254.

رشاد، محمد، اصول فقه، ص 154.

ولايى، عيسى، فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول، ص 309.

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 109.

محمدى، ابوالحسن، مبانى استنباط حقوق اسلامى يا اصول فقه، ص 87.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص (455-454).

حيدر، محمد صنقور على، المعجم الاصولى، ص 365.

شاطبى، ابراهيم بن موسى، الموافقات فى اصول الشريعة، ج 1، جزء 2، ص 213.

مخصص مجمل

مخصِّص داراى ابهام و اجمال

مخصص مجمل، مقابل مخصص مبيّن بوده، و به مخصصى گفته مى شود كه در مفهوم يا مصداق آن، ابهام و اجمال مى باشد، مثل اين كه مولا بگويد: «اكرم العلماء» و سپس بگويد: «لا تكرم الفساق منهم» و در اين كه آيا «فاسق» تنها به مرتكب كبيره اطلاق مى شود يا به مرتكب صغيره و كبيره، شك پديد آيد.

نكته:

اجمال يا در مفهوم است و يا در مصداق، و در هر دو فرض، مجمل يا مردد بين اقل و اكثر است يا مردد بين دو متباين.

صاحب معالم، حسن بن زين الدين، معالم الدين و ملاذ المجتهدين، ص 116.

ميرزاى قمى، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانين الاصول، ج 1، ص 326.

رشاد، محمد، اصول فقه، ص 158.

حيدرى، على نقى، اصول الاستنباط، ص 139.

شهابى، محمود، تقريرات اصول، جزء 1، ص 82.

خويى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج 5، ص 180.

عراقى، ضياء الدين، مقالات الاصول، ج 1، ص 438.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص 235.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص 326.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 234.

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 110.

ولايى، عيسى، فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول، ص 310.

محمدى، ابوالحسن، مبانى استنباط حقوق اسلامى يا اصول فقه، ص 91.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص 454.

علامه حلى، حسن بن يوسف، مبادى الوصول الى علم الاصول، ص 131.

سبحانى تبريزى، جعفر، الموجز فى اصول الفقه، ج 1، 2، ص 194.

مخصص مجمل بين اقل و اكثر

مخصِّص مرّدّد بين اقلّ و اكثر

ترديد و دوران ناشى از اجمال در هر يك از مخصص مجمل مصداقى و مخصص مجمل مفهومى به دو صورت قابل تصور است:

[1]دوران بين اقل و اكثر; 2. دوران بين متباينين