2- مخاطب را ردّ مينمائيم.

و منها النفى و الاستثناء: يكى از راههاى قصر، نفى و استثناء است و مصنف براى افراد و قلب مثال آورده.

و منها انّما: اين عبارت ايرادى است از شارح به كلام مصنف.

شارح ميگويد شيخ عبد القاهر كه استاد فنّ است گفته انما و لاء عاطفه در قصر قلب بكار برده ميشوند. در صورتيكه مصنّف گفت در هر سه حصر، استعمال ميگردند. ولى بايد گفت كلام شيخ توجه به اغلب و اكثر دارد. نه بعنوان قاعده كليّه. و اگر اينطور شود با عبارات مصنّف قابل جمع است.

و اشار الى سبب افادة: در اينكه آيا انّما مفيد معنى حصر هست يا نه خلاف است. بهمين جهت مصنف درصدد اثبات اين مطلب با دليل برآمده و ميگويد به سه دليل انّما متضمّن معنى ما و الّا است. آن سه دليل بعدا بيان ميشود. ولى بايد دانست اينكه ميگويد متضمن نفى و الّا است به اين جهت است كه بمعنى نفى و الّا نيست بلكه اين معنى را ضمنا دارا است. بنابراين نفى و الّا و انّما دو كلام مترادف نيستند. بلكه موارد استعمال آنها در جملات فرق مى‌كند. باين نكته نيز شيخ عبد القاهر اشاره نموده است.

و لمّا اختلفوا فى ...: گفته شد انّما متضمن معنى نفى و الّا است و بهمين جهت حصر را مى‌فهماند به سه دليل: 1- مفسرين در تفسير «إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ»* گفته‌اند معنى آيه «ما حرم عليكم الا الميتة» است. پس انّما تفسير به نفى و الّا شد و گفته‌اند لفظ «ميتة» با سه اعراب قرائت شده: 1- «حرّم» بصورت فعل مجهول با رفع ميتة.